Auteur: Yvonne Bleyerveld
De tekenaar, graveur, prentenuitgever en schilder Jacob Adriaensz Matham stamde uit een welgestelde Haarlemse, katholieke familie. Hij werd gedoopt in Haarlem op 15 oktober 1571. Zijn vader was Adriaen Garbrantsz Matham, die overleed in 1572. Zijn moeder Margaretha (Grietgen) Jansdr (1549/50-1631) trouwde in 1579 met haar tweede echtgenoot Hendrick Goltzius.1 Zo werd Jacob Matham op achtjarige leeftijd Goltzius’ stiefzoon, die hem volgens Karel van Mander met overgave leerde tekenen en graveren.2 Tussen circa 1585 en 1588 was Jacob Matham leerling in het atelier van zijn stiefvader. Vanaf 1589 was hij als graveur werkzaam en groeide hij uit tot een van Goltzius’ belangrijkste medewerkers.
In 1593 reisde Jacob Matham naar Italië samen met de Amsterdamse kunstenaar Frans Badens (1571-1621?). Matham verbleef lange tijd in Venetië en Rome, waar hij tekeningen maakte naar werken van Italiaanse kunstenaars. Ook zond hij gegraveerde platen naar huis en maakte enkele gravures voor de Romeinse uitgever Giacomo Lauro. Begin 1597 was hij in Haarlem terug. Een jaar later begon hij zelf prenten uit te geven. Omstreeks 1598/99 trouwde hij met Maritge Willemsdr Van Poelenburch. Drie van hun vier zonen werden door Matham als graveur opgeleid: Adriaen (ca. 1599-1660), Jan (1600-1648) en Theodoor Matham (1605/06-1676). Omstreeks 1599 nam Matham de uitgeverij van Goltzius over. Hij gaf grote aantallen gravures uit – naar eigen ontwerpen, die van Hendrick Goltzius, Karel van Mander en andere kustenaars – en leidde diverse leerlingen op, waaronder Nicolaes Braeu, Jan van de Velde II en Willem Buytewech. In 1600 werd hij als graveur ingeschreven bij het Sint-Lucasgilde, waar hij in de jaren 1605-1627 diverse malen deken was.
Het grafische oeuvre van Jacob Matham is in 2007 in The New Hollstein door Widerkehr ontsloten. Een monografische studie van zijn getekende oeuvre ontbreekt tot op heden. Widerkehr catalogiseert 15 ontwerptekeningen die verband houden met Mathams prentwerk.3 Ook catalogiseert zij ruim 75 prenten die blijkens opschriften naar ontwerpen van Matham gegraveerd zijn.4 Matham moet dus veel meer prentontwerpen gemaakt hebben dan we nu van hem kennen. Van zijn hand is slechts één schilderij bekend, Gezicht op de brouwerij De drie leliën in Haarlem, gedateerd 1627.5
Noten
1 Deze biografie is gebaseerd op die van Van Thiel-Stroman in Köhler/Biesboer 2006, pp. 235-239 en op de uitvoerige introductie in New Hollstein 2007-08, dl. 1, pp. xxv-lxviii.
2 Van Mander 1604 (editie Miedema), fol. 282v.
3 New Hollstein 2007-08, dl. 1, pp. lxx-lxxxv.
4 New Hollstein 2007-08, dl. 3, nrs. 360-436.
5 Haarlem, Frans Hals Museum, inv. nr. OS I-254; Köhler/Biesboer 2006, nr. 303.
