De Emmaüsgangers

Vraag maar raak

• Walter vroeg

  Waarom beschrijven jullie dit schilderij als een 'zeer knappe' vervalsing?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Hallo Walter, Veel dank voor je scherpzinnige vraag. Ik denk dat we toen we deze tekst schreven onze voorgangers in het museum die het schilderij voor een echte Vermeer aan zagen, nog een beetje de hand boven het hoofd hebben willen houden. 'Zeer knappe' zou best weg kunnen. Aan de andere kant had Van Meegeren natuurlijk wel heel knap een aantal trucs bedacht waardoor ook een geoefend oog niet meteen kon zien dat de verflaag veel minder oud was dan 250 jaar. Hoe zou jij het willen formuleren? Hartelijke groet, Els

• Johannes vroeg

  Waarom is dit schilderij niet op de grote Vermeer-tentoonstelling in het Rijksmuseum?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Hallo Johannes, Dank voor je vraag. Het schilderij is niet op de Vermeer tentoonstelling omdat daar alleen werk van Johannes Vermeer hangt uit de zeventiende eeuw, en dit is een twintigste eeuwse vervalsing door Han van Meegeren. Hartelijke groet, Els

• Jeroen Windmeijer vroeg

  Hallo, bij De Emmaüsgangers van Han van Meegeren staat "op reis". Waar is het nu? Ik zou het graag in het echt zien. Ik schrijf een boek waarin dit schilderij een centrale rol speelt.
  met vriendelijke groet
  Jeroen
  
  https://www.harpercollins.nl/auteur/cr-151/jeroen-windmeijer/

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Dag Jeroen, dit kunstwerk is mee opgenomen in de tentoonstelling 'Forgeries? Forgeries!' in Praag tot 1 mei: https://www.ngprague.cz/en/event/3071/forgeries-forgeries
  Of dit een reizende tentoonstelling is weet ik niet zeker. Zo niet komt het daarna terug naar Depot Boijmans Van Beuningen.
  Groeten, Lisa

• Jennie Stoop vroeg

  Is dit het schilderij dat hij aan Goring verkocht?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Hoi Jennie,
  Nee dit is niet het werk dat je bedoelt. Han van Meegeren verkocht het schilderij 'Christus en de overspelige vrouw' voor 1.6 miljoen gulden aan Hermann Göring. Hier is een artikel waar het in vermeld staat https://www.nrc.nl/nieuws/2021/02/23/van-meegeren-maakt-een-nazi-christus-voor-hermann-goring-a4032904 Ik hoop dat ik je vraag hiermee heb kunnen beantwoorden. Groet, Sofie

• Gino vroeg

  Beste,
  
  Bestaat er een kans dat we het werk in de toekomst weer kunnen bekijken?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Beste Gino,
  Het is een schilderij met een bijzonder verhaal. Op dit moment is zoals je misschien al weet het museum wegens renovatie voor 6 jaar gesloten, maar eind 2021 opent het nieuw gebouwde depot. De gehele collectie van Museum Boijmans Van Beuningen is dan vrij toegankelijk voor publiek. Het schilderij is in het verleden vaak tentoongesteld en ik verwacht dat dit in de toekomst nog wel vaker zal gebeuren. Tot die tijd zal het eind dit jaar tussen 2500 andere schilderijen te vinden zijn. Groet, Sofie

• Rachel Evans vroeg

  Is this painting still on display?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Hi Rachel, Unfortunately this painting is no longer on display (Feb 2019). kind regards, Sophie

• vroeg

  Waarom heet het schilderij zo?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Beste Anoniem, het schilderij heet zo omdat de mannen die op dit schilderij met Jezus aan tafel zitten, volgens het Bijbelverhaal naar het plaatsje Emmaüs op weg waren toen ze Jezus tegenkwamen. Naar deze twee mannen wordt vaak verwezen als 'de Emmaüsgangers'. Groetjes Tanja
  

• sander vroeg

  Wie is die vrouw op de achtergrond?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Beste Sander, de vrouw op de achtergrond is waarschijnlijk een bediende, dit wordt duidelijker door de kan die ze vasthoudt om in te schenken. Ze behoort in ieder geval niet tot het vaste gezelschap van de Emmaüsgangers. Groetjes Tanja
  

• Anne vroeg

  Hoe heten die kleden die ze aanhebben ?
  
  

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Dag Anne, we weten het eigenlijk ook niet. Het is ietwat ondefinieerbaar. We houden het op 'tunieken'. Groeten, Rianne

• Coby van der neut vroeg

  Is het doek momenteel op zaal te zien? Wordt het vaak tentoongesteld?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Dag Coby, het schilderij is nu op reis, maar het wordt regelmatig tentoongesteld! Als het op zaal te zien is, zie je dat op Collectie Boijmans Online aan het oranje label met de tekst 'Nu te zien'. Groeten, Rianne

• Eva vroeg

  Is dit het enige schilderij van Van Meegeren in jullie collectie? Heeft u enig idee of er bezoekers zijn die speciaal geinterresseerd zijn in de Emmausgangers? En zo ja, hoeveel? Daarnaast vroeg ik me af bij welk onderdeel van uw collectie behoort het schilderij (heeft u het ondergebracht onder moderne kunst of oude meesters, of vormt het een eenling binnen uw collectie)?
  

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Beste Eva, de Emmaüsgangers is niet het enige schilderij van Van Meegeren in de collectie. Hiernaast hebben wij de schilderijen Christuskop (ca. 1940), Herbergscène (ca. 1938), Isaac zegent Jacob (1941) en een pasteltekening van hem in de collectie. Hoeveel bezoekers er exact geïnteresseerd zijn in dit schilderij weten wij niet, maar we weten wel dat dit schilderij een hoop los maakt bij mensen en vele vragen oproept. Dat zien wij hier bij de vraagbaak dan terug. Hoewel deze schilderijen uitzonderingen zijn binnen de gehele collectie, zijn ze ondergebracht onder de collectie Moderne Kunst. Groetjes, Tanja
  

• A.Kunst. vroeg

  Ik heb gelezen dat dit schilderij door van Meegeren om het te verouderen het in de oven heeft gestopt.
  Mijn vraag is in welke oven past dit gigantisch schilderij?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Beste A, klopt dat was een uitdaging. Van Meegeren heeft deze oven dan ook zelf gemaakt. Hij stond buiten. Door de verwarming werd het bakeliet hard en ontstond craquelure (barsten in de verf). Op de plekken waar het te warm is geworden zijn nog altijd een soort kratertjes te zien. Groeten, Rianne

• Sascha vroeg

  Waarom was het schilderij vervalst?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Dag Sascha,
  Op tour.boijmans.nl kun je een heel leuk filmpje kijken over de valse Vermeers van Vermeegeren! Daar wordt ook besproken waarom hij de vervalsingen maakte.

• Victor vroeg

  Is dit ook geen kopie van een werk van Caravaggio?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Dag Victor,
  We weten zeker dat Van Meegeren met dit doek een Vermeer wilde vervalsen. Je kunt de video's in de tour kijken voor het hele verhaal rondom deze vervalsing. Maar ik ben benieuwd: waarom doet dit werk jou precies aan het werk van Caravaggio denken? Ik neem aan dat je doelt op zijn schilderij over het verhaal van de Emmausgangers? Groeten, Rianne

• iris vroeg

  Het schilderij is in 1937 aangekocht door het museum Boijmans Van Beuningen, maar waarom valt het dan onder bruikleen van de Stichting Boijmans Van Beuningen (die pas opgezet is in 1939)?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Beste Iris,
  Dat is heel oplettend van je! Hier het antwoord van conservator Friso Lammertse:
  Ja, het is een nogal ingewikkeld verhaal (het staat overigens allemaal in de Boijmans studie De Vermeers van Van Meegeren). In eerste instantie zegt de Vereniging Rembrandt 50.000 gulden toe, daar doen Willem van der Vorm en J.E.F. de Kok ieder 25.000 bij. De vraagprijs was 520.000,-. Op 24 december 1937 werd een officieel contract getekend waarin Willem van de Vorm toezegde het schilderij te kopen en dat Museum Boymans acht jaar had om het geld bij elkaar te krijgen. Van der Vorm wordt overigens niet bij naam genoemd, maar alleen als een cliënt van de bank die ongenoemd wil blijven. Toen het schilderij in 1938 als zijnde van Museum Boymans werd gepresenteerd, was het dus in feite een bruikleen van Van der Vorm aan het museum. De pogingen van het museum om de 420.000 gulden bijeen te krijgen mislukken volledig. Men krijgt nog slechts 14.500 bijeen (waarvan 12.000 van Bredius). In 1939 werd de Stichting Museum Boymans opgericht waarbij Hannema en van der Vorm een sturende rol spelen. Als groot gebaar scheldt Van der Vorm het hele bedrag kwijt, waardoor de Emmausgangers het eerste schilderij van de Stichting wordt.

• Sophie vroeg

  Waarom heet het de Emmausgangers?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Dag Sophie,
  De Emmaüsgangers is een verhaal uit de bijbel waarin twee leerlingen van Christus na zijn dood naar het dorp Emmaüs reizen. Jezus komt ze tegemoet maar ze herkennen hem niet. Wanneer Jezus bij de leerlingen thuis aan tafel gaat zitten, zegent hij het brood en breekt hij het. Dan pas herkennen ze hem. Dat moment is hier afgebeeld en daarom heet het schilderij zo. Groeten, Rianne

• Lenneke vroeg

  Wie aten er op het schilderij behalve Jezus?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Dag Lenneke,
  
  Ik ga ervan uit dat iedereen gegeten heeft, maar dat is in dit verhaal eigenlijk niet zo belangrijk. Het gaat erom dat Jezus hier het brood zegent en breekt en dat zijn metgezellen (de Emmaüsgangers) zich dan pas realiseren dat hij Jezus is. Zie ook mijn andere antwoorden in de vraagbaak voor het hele verhaal van de Emmaüsgangers!
  
  Groeten
  Rianne

• Meindert vroeg

  Wie is Jezus op het plaatje?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Dag Meindert,
  
  Jezus is de figuur die je recht van voren ziet. Alle andere personen in het schilderij kijken naar hem. Doordat hij zo in het middelpunt van de belangstelling staat is het duidelijk dat hij Jezus moet zijn.
  
  Hartelijke groeten,
  Rianne

• Sierra vroeg

  Door wie is het schilderij dan gemaakt?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Het werk is gemaakt door Han van Meegeren. 'De Emmausgangers' geldt als de beroemdste vervalsing uit de Nederlandse kunstgeschiedenis. In 1937 werd het doek door het Museum Boijmans Van Beuningen vlak voor de neus van het Rijksmuseum weggekocht als een bijzondere Vermeer. Pas na de Tweede Wereldoorlog, na een bekentenis van de meestervervalser Han van Meegeren, werd de 'Vermeer' ontmaskerd als een zeer knappe vervalsing.

• vroeg

  Maar bij andere schilderijen zijn er toch wel meningsverschillen? Ik las laatst in de krant een discussie over een schilderij van van Gogh, en het schijnt dat er meer vervalste dan echte Karel Appel kunstwerken zijn. De onderzoekstechniek is wel vooruitgegaan, maar tegelijkertijd worden vervalsers ook steeds slimmer.. Bijvoorbeeld die van Karel Appel, die oud papier opkochten, en dezelfde verf gebruikten. Soms is het - net als bij schilderijen uit de Gouden Eeuw- moeilijk om te weten wie het precies geschilderd heeft, of het bijvoorbeeld echt door Rembrandt is gemaakt, of door zijn leerling. Dan was het niet opzettelijk, maar door de leeftijd niet bekend.

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Er is een groot verschil tussen een bewuste vervalsing van Van Meegeren van een Vermeer en een leerling van Rembrandt die in de trant van zijn leermeester schildert. In de 17de eeuw was het geoorloofd om werk van je leerlingen te signeren met de naam van de meester. Sommige meesters hadden talloze leerlingen die volledig in de stijl van de meester konden schilderen (bv. Rubens). Hier is duidelijk geen sprake van vervalsing maar van een dagelijkse praktijk die geoorloofd en zelfs normaal was. Over wat de leerlingen en wat de meester heeft gedaan bestaat inderdaad vaak veel discussie. Ook over bewuste vervalsingen bestaat discussie, de genoemde voorbeelden van Van Gogh en Appel kloppen, maar zover bij ons bekend hebben we zowel van Appel als Van Gogh geen vervalsingen in huis . Maar discussie zal er altijd blijven en ondanks alle ontwikkelde technieken is het vaak ondoenlijk om met 100 % zekerheid vast te stellen of het om een vervalsing gaat.
  
  Groeten,
  Friso
  

• vroeg

  Is het waar.dat er nog steeds meningsverschillen bestaan over echtheid van diverse schilderijen ondanks alle nieuwe technieken
  
  
  
  
  

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Bedankt voor je vraag! Nee, er bestaan geen meningsverschillen meer over schilderijen van Van Meegeren. Het is inmiddels helemaal duidelijk welke werken door hem zijn gemaakt.
  
  Groeten,
  Rianne

• Jorden vroeg

  Wat aten ze

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Dag Jorden,
  De Emmaüsgangers is een verhaal uit de bijbel waarin twee leerlingen van Christus na zijn dood naar het dorp Emmaüs reizen. Jezus komt ze tegemoet maar ze herkennen hem niet. Wanneer Jezus bij de leerlingen thuis aan tafel gaat zitten, zegent hij het brood en breekt hij het. Dan pas herkennen ze hem. Dat moment is hier afgebeeld.

• Jesse vroeg

  Wie zijn deze mensen?
  

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Dag Jesse,
  We zien hier twee leerlingen van Christus die na zijn dood naar het dorp Emmaüs reizen. Zie ook mijn antwoord aan Jorden in deze vraagbaak.
  Hartelijke groeten,
  Rianne

• Anne-fleur vroeg

  Is dit schilderij echt nep?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Dag Anne-fleur,
  
  Dit schilderij is inderdaad niet van de beroemde schilder Johannes Vermeer, maar van meestervervalser Han van Meegeren. Hij maakte het werk in 1937 en deed alsof het een vroeg werk van Vermeer was.