Gracias á la almorta (Dankzij de bonensoep)

Vraag maar raak

• Kitina Paas-Bless vroeg

  Ziek of dood?
  Overdosis bonensoep?
  Wie zijn dat?
  Waar is het geschilderd?

• Museum Boijmans Van Beuningen antwoordde

  Beste Kitina,
  
  Dank voor je vraag over de prent 'Dankzij de bonensoep' van Goya. Tijdens de Spaanse oorlog tegen Franse indringers tussen 1808 en 1814 maakte Goya pessimistische etsen over de gruwelen die mensen elkaar aandoen. Slechts één van deze tachtig prenten is een heldhaftige daad; de rest toont wreedheden of lijden, zoals deze hongersnood die tegen het einde van de oorlog wijdverbreid was. Deze prenten werden pas in 1863 gepubliceerd, vijfendertig jaar na Goya’s dood.
  
  Op deze ets zien we een vrouw met een bedekt gezicht. Ze deelt voedsel uit aan een groep uitgehongerde mensen. Het voedsel lijkt soep te zijn, hoogstwaarschijnlijk gemaakt van graserwten meel. Op de voorgrond ligt een vrouw in het wit op de grond; ze klemt een lepel in haar hand en strekt haar arm uit om haar bord aan te bieden. Achter haar staan figuren met karikaturale gezichten: hun uitgesproken kaken en jukbeenderen, scherpe neuzen en ingevallen ogen duiden erop dat zij zwaar hebben geleden onder de hongersnood die Spanje teisterde. Op de achtergrond heeft Goya figuren geplaatst met spookachtige gezichten, die wellicht hun portie soep al hebben geconsumeerd.
  
  De graserwt werd tijdens de oorlog als vervanger voor andere granen gebruikt, omdat die in extreem zware omstandigheden kon groeien. Langdurige consumptie van grote hoeveelheden van deze peulvrucht kon echter ernstige ziekten veroorzaken. Met de cynische titel van dit werk verwijst Goya naar alle problemen die met dit product samenhangen. Enerzijds hielp het de honger te verlichten, maar anderzijds leidde het ook tot ziektes en zelfs de dood.
  
  Vriendelijke groet,
  Manus