Vijf naakte krijgers en een onthoofde man

Omgeving van: Francesco Squarcione (in circa 1460-1470)

Laden...

Bedankt, je vraag is verzonden.

Helaas, er is iets mis gegaan met het verzenden van je vraag. Probeer het aub nog eens.

High-res beeldmateriaal aanvragen

Specificaties

Titel	Vijf naakte krijgers en een onthoofde man
Materiaal en techniek	Pen in bruine inkt, op grijs geprepareerd papier
Objectsoort	Tekening > Tweedimensionaal object > Kunstvoorwerp
Locatie	Dit object is in het depot

Afmetingen	Hoogte 189 mm Breedte 190 mm
Makers	Omgeving van: Francesco Squarcione
Inventarisnummer	I 181 recto (PK)
Credits	Bruikleen Stichting Museum Boijmans Van Beuningen (voormalige collectie Koenigs), 1940
Collectie	Tekeningen & Prenten
Verwervingsdatum	1940
Vervaardigingsdatum	in circa 1460-1470
Watermerk	geen (vV, ?P)
Inscripties	'Verrocchio' (verso, l.o., potlood)
Verzamelaar	Franz Koenigs
Merkteken	Onbekend (recto, r.o., fragment), G. de Valori (L.2500), E. Wauters (L.911), F.W. Koenigs (L.1023a)
Herkomst	Giustiniani (?) (r.o., stempel van wapen in zwart, niet in Lugt); Markies Charles de Valori (1820-1883, L.2500), Parijs; zijn veiling, Parijs (Delteil) 13-14.02.1908, waarschijnlijk lot 364 of in lot 365 (toegeschreven aan Antonio del Pollaiuolo); Emile Wauters (1846-1933, L.911), Parijs; zijn veiling, Amsterdam (Muller) 15-16.06.1926, lot 139 (Antonio del Pollaiuolo, Fl 500 aan R.W.P. de Vries); Franz W. Koenigs (1881-1941, L.1023a), Haarlem, verworven in 1926 (Antonio del Pollaiuolo); D.G. van Beuningen (1877-1955), Rotterdam, verworven met de Collectie Koenigs in 1940 en geschonken aan de Stichting Museum Boijmans Van Beuningen
Tentoonstellingen	Amsterdam 1934, nr. 616; Rotterdam 2010-2011 (coll 2 kw 9)
Interne tentoonstellingen	De Collectie Twee - wissel IX, Prenten & Tekeningen (2011)
Onderzoek	Toon onderzoek Italiaanse tekeningen 1400-1600
Literatuur	Amsterdam 1934, nr. 616 (Pollaiuolo); Berenson 1938, nr. 1943A (school van Pollaiuolo); Ortolani 1948, pp. 174, 201 (geïnspireerd op Pollaiuolo); Popham 1958, p. 141 onder nrs. 198-208; Berenson 1961, nr. 1949C (school van Pollaiuolo); Winner 1973, p. 27; Schmitt 1974, p. 205, 208, fig. 4 (Squarcione); Van den Akker 1991, pp. 35-36, 45, fig. 54; Cordellier 1995, p. 179
Materiaal	Papier > Plantaardig materiaal > Organisch materiaal > Materiaal > Materiaal en techniek Pen > Kunstenaarsmateriaal > Materiaal > Materiaal en techniek Bruine inkt > Inkt > Kunstenaarsmateriaal > Materiaal > Materiaal en techniek
Object	Tekening > Tweedimensionaal object > Kunstvoorwerp
Geografische herkomst	Italië > Zuid-Europa > Europa

Zie je iets wat niet klopt of heb je aanvullende informatie over dit werk? Stuur ons een berichtje

Entry bestandscatalogus Italiaanse tekeningen 1400-1600

Auteur: Klazina Botke

Dit blad kan worden gerekend tot een groep van meer dan twaalf werken met vergelijkbare afmetingen en uitgevoerd in pen en inkt op geprepareerd papier (blauw, groen, roze en bruin), die aan de omgeving van Francesco Squarcione (1397-1468) worden toegeschreven. De bladen komen grotendeels uit de verzameling van de achttiende-eeuwse amateurkunstenaar John Skippe. Hij verwierf ze mogelijk tijdens zijn verblijf in Venetië en Padua, waar hij in 1773 de fresco's van Giotto (1266/1267-1337) en Andrea Mantegna (1430/1431-1506) bestudeerde. De nog overgebleven bladen zijn nu verdeeld over Amsterdam, Berlijn, Londen, München, Washington, New York, en twee privécollecties.^[1]Het is niet zeker of het Rotterdamse blad ook uit Skippe’s verzameling komt, maar de tekenstijl en voorstelling sluiten wel goed bij de andere werken uit die groep aan. Ook het verzamelaarsmerk rechts onder (een bekroonde adelaar met uitgespreide vleugels boven een burcht met een geopende deur) komt op zeven andere bladen voor.^[2] Volgens Schmitt is de gehele groep in de omgeving van Francesco Squarcione te plaatsen, terwijl Popham ze beschouwt als afkomstig uit de werkplaats van Squarcione én van een kunstenaar uit de omgeving van Marco Zoppo (1433-1498).^[3]Onze tekening sluit stilistisch het beste bij de bladen in Washington (studio van Squarcione) en Amsterdam (toegeschreven aan Marco Zoppo) aan. Vooral de fysionomie van de figuren komt overeen, hoewel het Amsterdamse blad duidelijk meer uitgewerkt en van betere kwaliteit is.^[4]

De tekening toont vijf naakte mannen die rond een geklede maar onthoofde man staan. De linkerfiguur houdt een lange stok vast die hij tussen de benen van de dode man heeft geplaatst. Op de achterzijde zijn studies van zes paarden in verschillende houdingen getekend: lopend, springend en grazend. De bovenzijde van het blad is afgesneden waardoor van twee paarden alleen nog de hoeven te zien zijn. Enkele tekeningen uit de Skippe-groep hebben een thematische link met de frescocyclus van Andrea Mantegna die hij tussen 1448 tot 1457 in de Ovetari kapel te Padua schilderde. Op de rechterwand is onder andere De verwijdering van het onthoofde lichaam van Christoffel afgebeeld, het fresco waar volgens Schmitt de voorstelling op ons blad op gebaseerd zou zijn.^[5]Het verklaart echter niet waarom de onthoofde figuur de enige aangeklede man in het gezelschap is. Van den Akker ziet het blad dan ook als een oefening in het weergeven van verschillende houdingen zonder iconografische samenhang.^[6]

Noten

^[1]Rijksmuseum, inv. RP-T-1959-75; Kupferstichkabinett, inv. KdZ 24774; Courtauld Gallery, inv. D.1958.WF.4670; Staatliche Graphische Sammlung inv. 1973:10 Z; National Gallery of Art, Woodner Collection inv. 2011.42.4; Morgan Library & Museum, inv. 1958.21; Padua 2006, nr. 57. Zie ook Londen (Christie’s) 08.12.2020, ‘The Robert Landolt Collection’. Een tekening geveild in 1975 bij Sotheby’s Londen (11, cat.nr. 14.) heeft hetzelfde stempel en opschrift en komt mogelijk ook uit deze groep. De tekening in München is toegeschreven aan Squarcione zelf. Skippe verzamelde tekeningen, bij voorkeur van de Italiaanse school, tussen 1773 en 1781, zie ook Lugt Online, L.1529a. Een zogenaamd Skippe Album waar soms naar gerefereerd wordt, is volgens Albert Elen een hypothetisch verloren werk dat niet als zodanig kan worden geaccepteerd; Elen 1995, pp. 5 en 12, n. 22.

^[2]Zie Schmitt 1974, p. 212, n. 3. Het merk is door Mathias Winner geïdentificeerd als van de Genuese familie Giustiniani.

^[3]De overdreven fysionomie van de figuren en handen zou goed overeenkomen met die in de prent De Moriskendans, door Zani in 1802 aan Squarcione toegeschreven, zie Schmitt 1974, pp. 205-208, Zani 1802, en Passavant 1864. De prent wordt nu echter aan de Monogrammist SE toegeschreven en het ontwerp mogelijk aan Sandro Botticelli (ca. 1445-1510), waarmee de argumentatie van Schmitt grotendeels vervalt, zie Kwakkelstein 1998. Zie ook Popham 1958. Eerder plaatste Bernard Berenson de tekening binnen de stijl van Antonio del Pollaiuolo en vergeleek het werk met een tekening in de Wallace Collection in Londen (inv. P762), zie ook Ortolani 1948, p. 201.

^[4]De overeenkomst in stijl tussen deze twee tekening werd al opgemerkt door Ruhmer (aantekening op oud passe-partout).

^[5]Schmitt 1974, p. 205. In 1944 raakte de kapel door een geallieerd bombardement zwaar beschadigd. Deze twee scenes werden in 2006 gerestaureerd.

^[6]Van den Akker 1991, p. 36.

Toon onderzoek Italiaanse tekeningen 1400-1600

Toon catalogustekst Verberg catalogustekst