Draperiestudie

Auteur: Esmé van der Krieke

Deze tekening is een van de weinige in de collectie van het museum die nog in een oud montuur zit. Het werd, samen met de inscriptie ‘Titiano’, door de kunstverzamelaar Jonathan Richardson senior (1665-1745) aangebracht.^[1] De herkomstgeschiedenis van de tekening voert echter al verder terug, naar de zeventiende-eeuwse Engelse kunstenaar en verzamelaar Peter Lely (1618-1680). Hij bezat, met een hoeveelheid van ongeveer 3000 bladen, een van de meest prominente tekeningencollecties van zijn tijd. Het overgrote deel van die collectie bestond uit figuur- en draperiestudies van Italiaanse kunstenaars. Lely verzamelde ze niet alleen omwille van hun schoonheid, maar ook als studiemateriaal voor leerlingen die ze in zijn atelier konden gebruiken om te kopiëren.^[2] Het is een aanlokkelijk idee dat onze tekening ook hiervoor heeft gediend.

Op het blad is een draperiestudie in vooraanzicht te zien en zijn bovendien de aanzetten van een hals en mouwen, en de rondingen van een heup te herkennen. De combinatie van zwart krijt en witte hoogsels die contrasteren met de blauwe ondergrond van het papier zorgen voor een driedimensionale werking van de plooien in de mantel. Toen Franz Koenigs het blad in 1929 verwierf, stond de toeschrijving nog altijd op Titiaan (1488/1490-1576). De simpele, maar tegelijkertijd accurate verbeelding van de draperie vonden ook Tietze en Tietze-Conrat kenmerkend voor deze kunstenaar, al suggereerden ze tegelijkertijd dat de tekening ook door iemand in diens omgeving kon zijn gemaakt.^[3] Toeschrijvingen van dit soort studies, waarin de context van een grotere compositie ontbreekt, zijn nu eenmaal vaak lastig vast te stellen. Bovendien zijn de techniek en het gebruik van blauw papier kenmerkend voor voornamelijk Venetiaanse kunstenaars in het algemeen, en geen typische kwaliteiten van één specifieke kunstenaar. Zo bestaan er niet alleen vergelijkbare tekeningen van Titiaan, zoals bijvoorbeeld in Florence,^[4] maar tonen ook tekeningen van bijvoorbeeld Paris Bordone (1500-1571) of Paolo Veronese (1528-1588) gelijkenissen met het Rotterdamse blad. Daarom classificeren we de tekening vanaf nu algemener dan voorheen het geval was, en plaatsen de maker in het Venetië van de tweede helft van de zestiende eeuw.