Hoofd van een jonge heilige

Auteur: Giada Damen

Deze tekening door Lorenzo di Credi maakte in de achttiende eeuw deel uit van de collectie van Pierre-Jean Mariette (1694-1774), een vermaard connaisseur die dit blad samen met een andere studie, Hoofd van een jongeman, van dezelfde kunstenaar en nu in Moskou,^[1] op een van zijn karakteristieke blauwe verzamelaarsmonturen bevestigde. Zo werden beide tekeningen later door Franz Koenigs aangekocht. In 1940, toen de Duitsers Nederland binnenvielen, werd Mariette’s montuur bruut doormidden gescheurd en sindsdien zijn de twee tekeningen van elkaar gescheiden.^[2]  

Mariette zelf was de eerste die beide studies aan Lorenzo di Credi toeschreef en de naam van de kunstenaar in de cartouche in pen in inkt op de blauwe montuur noteerde. Deze toeschrijving werd later overgenomen door Bernard Berenson, die stilistische overeenkomsten zag met het werk van Francesco Granacci (?1469-1543).^[3]

Naar wordt aangenomen verbeeldt de tekening het hoofd van een engel in een Annunciatie,^[4] al kan ook een heilige zijn afgebeeld. Gigetta Dalli Regoli opperde in 1966 een mogelijk verband met de figuur van de heilige Sebastiaan in Credi’s altaarstuk Maria en heiligen in Dresden.^[5] Het verfijnde hoofd van de jonge heilige, getekend in zachte lijnen in zilverstift, komt sterk, zij het niet volledig, met dat van de heilige in het altaarstuk overeen. 

De toeschrijving van deze tekening aan Lorenzo di Credi is nooit in twijfel getrokken. Toch is het opmerkelijk dat deskundigen onlangs een aantal soortgelijke tekeningen in metaalstift die van oudsher aan de kunstenaar werden toegeschreven als het werk van Agnolo di Domenico di Donnino Mazziere (1466-1513) zijn gaan beschouwen.^[6] Deze kunstenaar werkte in de tweede helft van de vijftiende eeuw in Florence en Rome en stond lange tijd onder het pseudoniem Meester van de Santo Spirito-altaarstukken bekend. De tekeningen door Lorenzo di Credi die op grond van hun stilistische verwantschap met Agnolo di Domenico di Donnino’s werkwijze werden besproken, zijn onder meer Hoofd van een jongeman getooid met een kalot in Parijs^[7] en de tekening in Moskou die ooit met de Rotterdamse tekening op één montuur was bevestigd.^[8] Het artistieke talent van Agnolo di Domenico di Donnino is pas onlangs herontdekt. Zijn tekeningen zijn technisch en stilistisch nauw verwant aan die van Lorenzo di Credi. Zoals Catherine Monbeig Goguel heeft opgemerkt kan een nieuwe blik op het grafische oeuvre van Lorenzo di Credi meer inzicht in diens tekenkunst en dat van andere kunstenaars uit de kringen rond hem geven. Dat zou ook een nieuw licht op de tekenaar van dit blad kunnen werpen.