Studies voor 'De geboorte van Christus'

Auteur: Rosie Razzall

Deze tekening is een karakteristiek voorbeeld van de rusteloze voorstudies die Figino maakte, waarbij hij het hele blad met herhalingen van figuren in steeds weer een andere houding vulde. Op dit blad werkte hij de figuren uit voor De geboorte van Christus, een van de vier grote doeken die hij voor de orgelluiken van de Dom in Milaan schilderde (afb.). De andere schilderijen verbeelden Mozes, de doortocht door de Rode Zee en de Hemelvaart. Figino won op 7 juni 1590 de competitie voor deze prestigieuze opdracht en hoewel hij wegens ziekte later dan gepland aan het project begon, legde hij in 1595 de laatste hand aan de luiken die een paar jaar later in de kathedraal een plek kregen. Dit blad toont vier variaties op de figuur van Maria die zich over het Christuskind buigt. Ook de heilige Jozef die in bewondering toekijkt en in het uiteindelijke schilderij is gedraaid zodat zijn gezicht naar de kijker is toegewend, is meerdere malen getekend. De figuren zijn in wit gehoogd, wat sterk contrasteert met het blauwe papier en volume suggereert, terwijl andere, aanvullende figuren slechts in korte lijnen in grafiet zijn neergezet. In de benedenhoek van het blad tekende Figino meerdere versies van de draperie rond Maria’s middel.

Figino werkte de figuren voor De geboorte van Christus verder uit in een aantal andere studies, waarvan verschillende op het hetzelfde blauwe papier van ongeveer dezelfde omvang.^[1] In een tekening in New York^[2] werkte hij op een groter formaat verder aan de figuur van Maria en haar kleding, als ook aan de armen en handen van de heiligen en engelen. Een andere tekening in Windsor toont een verfijndere uitwerking van de engelen.^[3] Weer andere tekeningen bevinden zich in Lissabon,^[4] Oxford,^[5] Milaan,^[6] Venetië^[7] en Windsor,^[8] waaronder studies voor de volledige compositie, groepen en individuele figuren. Het aantal bewaard gebleven bladen bewijst dat Figino elke nieuwe opdracht voor een schilderij zorgvuldig voorbereidde.

Nog voordat het blad in de achttiende eeuw achtereenvolgens in verschillende prestigieuze Engelse collecties belandde, werd het voorzien van een Italiaanse inscriptie over zowel de maker als de opdracht, maar vreemd genoeg bleef dit gegeven onvermeld toen Franz Koenigs het blad aankocht.^[9] Tijdens een bezoek aan het museum in 1957 stelde Philip Pouncey voor om de tekening opnieuw aan Figino toe te schrijven. Torrini nam de studie op in de bijlage van haar catalogus van Figino’s tekeningen in Venetië, en sindsdien is het blad ook weer in de literatuur over Figino opgenomen.^[10]