Naar rechts lopende man

Auteur: Chris Fischer

De tekeningen aan beide zijden van dit blad zijn studies voor de Madonna della Misericordia in het Museo Nazionale di Villa Guinigi in Lucca, een schilderij dat in 1515 in opdracht van Fra Sebastiano Lombardi da Montecatini voor zijn kapel in de kerk van San Romano in Lucca werd vervaardigd. Het werk was gebaseerd op tekeningen door Fra Bartolommeo, maar werd grotendeels door zijn werkplaatsassistenten uitgevoerd. De studie op de recto toont de halfnaakte man die links in het schilderij slechts ten dele te zien is. Fra Bartolommeo besteedde de meeste aandacht aan zijn bovenlijf dat in de uiteindelijke compositie werd opgenomen. Hoewel het idee voor deze figuur was ontleend aan het fresco De doop van de Neofieten door Masaccio (1401‑1428) in de Brancacci-kapel, was Fra Bartolommeo's directe inspiratiebron Andrea del Sarto (1486-1530). De tekening is een gespiegelde en deels in een doek gehulde versie van de melaatse man links in de achtergrond van De ontmoeting van de heilige Filippo Benizi en de melaatse die Andrea rond 1510 in het atrium van de Santissima Annunziata schilderde.

De verso van het blad wordt gedomineerd door de figuur die ten voeten uit is getekend en als voorstudie dient voor de staande jongeman links. Met zijn linkerarm leunt hij nonchalant op de troon van de Maagd en kijkt vertederd neer op twee kinderen. Het is duidelijk dat voor deze figuur een garzone (leerling), gekleed in zijn dagelijkse kledij, model stond. De figuur werd verder uitgewerkt in een studie op de recto van een dubbelzijdig betekend blad in Cambridge en is daar gehuld in een mantel.^[1] Ook de studies op de verso zijn op Andrea del Sarto geïnspireerd. De man met de breedgerande hoed is gerelateerd aan figuren in Andrea's Reis van de koningen uit 1511. In de Madonna della Misericordia werd de man rechts van de troon geplaatst, terwijl de op dit blad getekende jongemannen aan de linkerkant daarvan staan. Het hoofd vlak onder de twee jongemannen is een verdere uitwerking van een van hen. De studie linksonder op het blad was vermoedelijk voor de jongen die in het schilderij achter de heilige Dominicus staat. Van deze figuur werd een andere versie getekend op een blad dat zich ook in Rotterdam bevindt en waarop het hoofd iets naar links is gedraaid.^[2] Het is deze versie die uiteindelijk voor het schilderij werd gebruikt. De hoofden op het Rotterdamse blad zijn slechts een paar centimeter groot, maar in het schilderij bijna levensgroot.