Rembrandt-etsen uit eigen collectie
De prentkunst van Rembrandt is rijk en veelzijdig. Als een van de weinige kunstenaars blonk hij uit in vrijwel alle genres, of het nu ging om landschappen, portretten en zelfportretten of om taferelen uit de Bijbel en de klassieke mythologie. Dat Museum Boijmans Van Beuningen een aanzienlijke collectie Rembrandtgrafiek bezit was tot voor kort niet bekend bij het grote publiek. Met deze online bestandscatalogus wordt de volledige deelcollectie toegankelijk gemaakt.
Ga direct naar
Inleiding Rembrandt-etsen
Rembrandt (1606-1669) was nog geen twintig jaar oud toen hij voor het eerst ging etsen. Een echte leermeester had hij op dit terrein niet, anders dan voor zijn schilderkunst. Geïnspireerd door het werk van tijdgenoten leerde hij met vallen en opstaan de kneepjes van het vak, om het uiteindelijk zelf opnieuw uit te vinden.
Rembrandts etsen zijn het resultaat van een nooit aflatende vernieuwingsdrang waarmee hij de grenzen van de etstechniek heeft verkend. Gedurende heel zijn loopbaan werd hij ook gedreven door de ambitie om zich als graficus te kunnen meten met de groten uit het verleden, zoals Albrecht Dürer en Lucas van Leyden.
Juist door zijn grafische werk, dat een veel groter publiek bereikte en veel breder verspreid werd dan zijn schilderijen en tekeningen, verwierf Rembrandt nog tijdens zijn eigen leven Europese bekendheid. Toen al keek men met bewondering en verbazing naar de spontane en ongedwongen lijnvoering, de bijzondere lichtregie en het intensieve gebruik van de drogenaald. Ook vandaag de dag wordt Rembrandt, samen met Dürer, Goya en Picasso, nog tot de allergrootste prentmakers uit de kunstgeschiedenis gerekend.
De collectie Rembrandtgrafiek van Museum Boijmans Van Beuningen telt ruim tweehonderd bladen: behalve eigenhandige afdrukken van de meester zelf, ook postume afdrukken uit de 17de eeuw, herdrukken uit de 18de en 19de eeuw, kopieën en navolgingen. De oorspronkelijke verzameling Rembrandtprenten, afkomstig van F.J.O. Boymans, ging geheel verloren tijdens de brand van het museum in 1864. De huidige collectie werd opgebouwd vanaf 1923. In dat jaar schonk Adriaan Domela Nieuwenhuis (1850-1935) een kleine negentig etsen aan het museum als onderdeel van een omvangrijkere grafiekverzameling. Andere schenkers, onder wie J.C.J. Bierens de Haan en H.M. Montauban van Swijndregt, schonken elk een tiental bladen. Een grotere aanvulling kwam in 1962, toen de dames Digna en Sara Louise van Stolk veertig etsen schonken aan het museum. Enkele belangrijke bladen konden worden verworven via het aankoopfonds van de Stichting Lucas van Leyden, waaronder in 2013 een zeldzame afdruk in rode inkt.
De ruim dertig tekeningen en vijf schilderijen van Rembrandt uit de museumcollectie werden al eerder gepubliceerd in bestandscatalogi. Een in 2014-2015 uitgevoerd restauratie-en conserveringsproject, ondersteund door de Stichting Boek en Wurm, vormde de aanleiding om ook de Rembrandtgrafiek nader te onderzoeken en te beschrijven. De mooiste en zeldzaamste bladen werden in 2017-2018 gepresenteerd in de tentoonstelling ‘Virtuositeit en verbeeldingskracht – Rembrandt-etsen uit eigen collectie’.
Peter van der Coelen, september 2017
De collectie Rembrandtgrafiek
72 werken uit deze collectie zijn in het najaar van 2017 zijn gepresenteerd in de tentoonstelling Virtuositeit en verbeeldingskracht: Rembrandt-etsen uit eigen collectie.