Handvormen
Voor de ontwikkeling van de draaischijf wordt klei volledig met de hand gevormd tot de gewenste vorm. Een kom of een kan wordt opgebouwd uit lagen. Ook kan men een product met de hand vormen om een houten kern.
Ambacht: keramiek
De term ‘keramiek’ wordt traditioneel gebruikt voor voorwerpen die gemaakt zijn van klei. Keramiek is heel hard en daarom vroeger veel gebruikt voor gebruiksvoorwerpen.
Er zijn verschillende manieren waarop keramiek bewerkt kan worden. Hiervan zijn veel voorwerpen te zien in de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen.
Handvormen
Draaien
Door een bol klei - een ‘worp’- op een schijf heel snel rond te laten draaien kan men daar met twee handen een vorm uit draaien: de duimen in het midden, de overige vingers aan de buitenkant.
Draaien
Gieten
Porselein en ook sommige andere kleisoorten worden gegoten in een (gipsen) mal. De klei moet daarvoor bijna vloeibaar zijn. Na enkele minuten in de mal te hebben gezeten wordt het vocht weggetrokken uit de klei die tegen de mal aan zit. Nu kan het grootste deel van de vloeibare klei uit de mal gegoten worden, waarbij een dunne laag achterblijft. Deze zal verder verharden. Ten slotte wordt de ‘leerharde’ vorm uit de mal gehaald en in een oven gebakken.
Gieten
Majolica, faience of tinglazuuraardewerk
Een voorwerp van aardewerk is eenmaal gebakken. Vervolgens wordt er een laag witte tinglazuur op aangebracht. Als deze laag is gedroogd kan men hier met diverse kleuren motieven op schilderen. Daarna wordt het product opnieuw, op een iets lagere temperatuur, in een oven gebakken. Niet alle kleuren kunnen deze hoge temperaturen doorstaan. Deze kleuren worden daarom soms pas na tweemaal bakken aangebracht en slijten dus makkelijker. Het Delftse aardewerk en ook alle tegeltjes worden op deze wijze versierd sinds de 17de eeuw.
Tinglazuur
Tegels beschilderen
Voor de motieven waarmee tegeltjes beschilderd worden, maakte men een tekening op stevig papier. De lijnen van de tekening prikt men door op een regelmatig afstand van elkaar. Deze zogenaamde ‘pons’ legt men op de eenmaal gebakken en van tinglazuur voorziene tegel. Met houtskoolpoeder wordt de tekening op de tegel doorgestoven, zodat de gewenste tekening door de gaatjes op de tegel zichtbaar wordt. Deze tekening neemt de schilder als uitgangspunt. Een pons kan vele malen opnieuw gebruikt worden.
Tegels
Ringeloren
Vloeibare klei, ‘engobe’ genoemd, wordt door een rietje, een dun buisje, of vroeger een koehoorn met een gaatje, op een reeds eenmaal gebakken voorwerp gegoten, vergelijkbaar met de manier waarop een banketbakker een tekst op een taart aanbrengt. Dit kan vervolgens nog een keer gebakken worden.
Ringeloren
Kerfsneewerk
Met een scherp mesje kunnen figuren in het leerharde - dus nog ongebakken - product gesneden worden. Het reliëf blijft noodgedwongen ondiep. De motieven van traditioneel kerfsneewerk zijn gebaseerd op in elkaar grijpende cirkels.
Kerfsneewerk
Een greep uit de collectie keramiek
Dutch Profiles: Hella Jongerius
Hella Jongerius kreeg in 1994 wereldwijde erkenning voor haar Soft Urn, een traditionele vaas gemaakt van rubber. Jongerius heeft een haat-liefdeverhouding met massaproductie, maar toch werkt ze samen met bedrijven als Vitra of IKEA. In haar visie kunnen massaproductie en vakmanschap ook samengaan.
Dutch Profiles: Hella Jongerius
Dutch Profiles: Koninklijke Tichelaar Makkum
Koninklijke Tichelaar Makkum werd ruim 430 jaar geleden opgericht en is het oudste bedrijf van Nederland. Ongeveer twaalf jaar geleden ging het echter bijna kopje onder, want er was geen vraag meer naar traditioneel gebakken tegels en aardewerk. Maar toen vond Jan Tichelaar een manier om het bedrijf om te vormen voor de 21ste eeuw.
Dutch Profiles: Koninklijke Tichelaar Makkum
Dutch Profiles: Studio Wieki Somers
In de handen van ontwerpster Wieki Somers en haar partner Dylan van den Berg worden alledaagse voorwerpen prikkels voor een meer poëtische kijk op het dagelijks leven. Ze onderzoeken de verborgen eigenschappen van voorwerpen die herinneringen kunnen oproepen en de verbeelding kunnen prikkelen.
Dutch Profiles: Studio Wieki Somers