Conservator Prenten en tekeningen Peter van der Coelen stelde de tentoonstelling samen. Dit zijn zijn favoriete werken uit de presentatie:
De favoriete Rembrandt-etsen van conservator Peter van der Coelen
Dit najaar zijn ruim zestig van de allermooiste en zeldzaamste prenten van Rembrandt te zien in Museum Boijmans Van Beuningen. Nadat de prenten van deze 17de eeuwse meester recent zijn gerestaureerd en geconserveerd, zijn de landschapsprenten, genrevoorstellingen, (zelf)portretten en religieuze taferelen nu te bezichtigen. De etsen zijn allemaal afkomstig uit de eigen collectie van Boijmans en worden voor het eerst als groep gepresenteerd.
De drie kruisen
“De voorstelling van deze prent is niet geëtst maar geheel met de drogenaald in de koperplaat gekrast. Dat leverde een radicale vormgeving op, met een hoekige en expressieve lijnvoering. Ook de belichting is uitzonderlijk. Tussen het diepe zwart flitsen hier en daar figuren op. Alleen Christus aan het kruis is grotendeels belicht. Hier gaat het niet om de details van het verhaal maar om de overrompeling door het geheel.”
De heilige Hieronymus bij een knotwilg
“Van alle etsen die Rembrandt maakte van de kerkvader Hieronymus is dit de origineelste. Pontificaal in het midden staat een knotwilg, waarachter de heilige en zijn leeuw zich bijna lijken te verschuilen. Opmerkelijk is het contrast tussen de zorgvuldig uitgewerkte boom, de schetsmatige vegetatie daarvoor en de slechts met enkele lijnen aangegeven achtergrond. De fluwelige effecten van de drogenaald komen in deze prachtige druk goed tot hun recht.”
Vrouw die haar voeten baadt in een beekje
“Rembrandt gaf het etsen na 1658 geleidelijk op. Tot zijn late prenten behoort een groep vrouwelijke naakten die hij tekende naar levend model. Deze vrouw met haar voeten in een beekje is daarvan een voorbeeld. Het sterke licht-donkercontrast waarmee Rembrandt de prent uitvoerde, wordt in dit exemplaar wat getemperd door het gelige Japanse papier waarop het is afgedrukt.”
Een blinde liereman en zijn familie aan de deur van een huis
“Dit exemplaar van de bekende Rembrandt-ets met een rondtrekkende straatmuzikant is gedrukt in rode inkt. Dat heeft de kunstenaar niet zelf gedaan, maar degene die de oorspronkelijke koperplaat bezat in het begin van de 18de eeuw. Deze uitgever, wiens naam onbekend is, heeft afdrukken in rood gemaakt van minstens 23 prenten van Rembrandt. Daarvan zijn tegenwoordig maar weinig exemplaren getraceerd: nog geen dertig.”
Landschap met drie boerenhuizen aan een weg
“Dit is een bijzonder fraai voorbeeld van de latere landschapsprenten van Rembrandt, opgezet in de etstechniek en daarna bewerkt met de drogenaald. Er is geen specifiek herkenbare locatie uitgebeeld, maar dergelijk boerderijen waren volop te vinden in de omgeving van Amsterdam. Bij het maken van de prent heeft Rembrandt zich gebaseerd op schetsen die tijdens zijn tochten tot stand kwamen.”
De windmolen
“Rembrandt heeft de constructie van de molen zorgvuldig uitgebeeld. Als zoon van een molenaar moet hij verstand van zaken hebben gehad. Afgaand op de craquelures in het midden is er iets mis gegaan in het etsproces; vermoedelijk barstte de etsgrond. Ondanks dit defect werd het een zeer succesvolle prent, waarvan Rembrandt zelf diverse edities heeft gedrukt.”
Zelfportret met Saskia
“De geëtste zelfportretten van Rembrandt stammen grotendeels uit zijn vroege periode. Hier heeft hij zichzelf uitgebeeld terwijl hij zit te tekenen of te etsen. Naast hem zit zijn vrouw Saskia van Uylenburgh, met wie hij twee jaar tevoren was getrouwd. Het echtpaar is niet weergegeven in eigentijdse kleding, maar in 16de-eeuws kostuum.”
Collectie Rembrandt in Boijmans
De presentatie toont ook enkele herdrukken en kopieën van het werk van Rembrandt, net als prenten die een inspiratiebron voor hem waren. Het werk van Rembrandt is bijzonder vanwege zijn spontane lijnvoering, bijzondere lichtregie en zijn intensieve gebruik van de drogenaald. Boijmans bezit ruim 200 bladen van Rembrandt, met eigenhandige afdrukken van de meester zelf en postume afdrukken uit de zeventiende eeuw, herdrukken uit de achttiende en negentiende eeuw, kopieën en navolgingen.
Museum Boijmans Van Beuningen beschikt over een uitgebreide collectie werken op papier. Dit Prentenkabinet, met ruim 15.000 tekeningen en 65.000 prenten, behoort tot de absolute wereldtop met werken van kunstenaars als Rembrandt, Leonardo da Vinci, Rubens en Goya. Vanwege de hoge lichtgevoeligheid worden de werken op papier niet in een permanente opstelling getoond, maar in wisselende presentaties die samen een goed beeld geven van de rijkdom van de collectie.