Doorlopend in beweging - Richard Serra's 'Wassende bogen'
Met het programma Doorlopend in beweging – Richard Serra’s ‘Wassende bogen’ wil Museum Boijmans Van Beuningen een van de meest imposante kunstwerken van het museum tot leven brengen, en het publiek inzicht geven in wat normaal verborgen blijft.
De multimediale presentatie Doorlopend in beweging die vanaf oktober 2014 in de Serrazaal is te zien gaat in op de geschiedenis van het werk en op de manier waarop kunstwerken door de jaren heen veranderen. De presentatie maakt deel uit van een uitgebreid programma rond Richard Serra dat onder meer een symposium en een filmprogramma omvat.
Richard Serra
De Amerikaanse beeldhouwer en film- en videokunstenaar Richard Serra (San Francisco 1938) is vooral bekend vanwege zijn minimalistische constructies van metaal. Veel van deze beeldhouwwerken benadrukken het gewicht van het materiaal en zijn gemaakt voor specifieke locaties of ruimtes.
Serra is geboren in San Francisco in 1938. Hij studeerde van 1957-1961 Engelse literatuur en werkte als student in een lokale staalfabriek. Van 1961 tot 1964 studeerde hij aan de kunstacademie van Yale University in New Haven. In 1964/1965 verbleef Serra tijdelijk met een beurs in Parijs. Hij ontmoette daar de kunstenaar Nancy Graves, de componist Philip Glass en maakte bovendien kennis met het werk van Constantin Brancusi. Hij maakte veel schetsen en tekeningen van Brancusi’s sculpturen. Serra zag Brancusi’s oeuvre als een ‘handboek van mogelijkheden’. Het was zijn eerste stap richting beeldhouwkunst.
Wanneer hij in 1967 in New York gaat wonen maakt hij een reeks beeldhouwwerken met niet-traditionele materialen als rubber en neonbuizen. Niet veel later maakt hij zijn eerste werken met lood. Hij ontmoet in New York kunstenaars als Carl Andre, Eva Hesse, Jasper Johns, Donald Judd, Bruce Nauman, Robert Smithson en Dan Graham.
Serra gaat zich geleidelijk steeds meer interesseren in de ruimte rondom zijn beeldhouwwerken. Dit leidt uiteindelijk tot grootschalige site-specific werken, die de ervaring van de omringende ruimte sterk beïnvloeden. Voorbeelden hiervan zijn ‘Wassende bogen’ (1980) in het Boijmans, het verwijderde werk ‘Tilted Arc’ (1981) dat op het Federal Plaza in New York stond en ‘Matter of Time’ (2005) in het Guggenheim Bilbao.
Naast zijn beeldhouwwerk houdt Serra zich bovendien bezig met film, video, performance en de teken- en prentkunst.
Nieuwe ervaring
Serra maakte ‘Wassende bogen’ in 1980 speciaal voor zijn solotentoonstelling in het museum. Vlak daarna werd het aangekocht door de toenmalige directeur Wim Beeren. Serra’s achterliggende gedachte bij het imposante en zorgvuldig gepositioneerde werk was dat de bezoeker de ruimte anders zou ervaren als hij er langs liep.
Deel van architectuur
Sinds de jaren tachtig is de architectuur van het museum echter meerdere malen veranderd waaronder ook de zaal waar het kunstwerk oorspronkelijk voor is gemaakt. Hierdoor zijn de bezoekersstromen drastisch gewijzigd (de ingang van het museum was ooit naast de huidige zaal en werd later verplaatst naar het midden van de zaal). Bovendien is de oorspronkelijke trap tussen de bogen vervangen door een hellingbaan, is het plafond verhoogd en hebben de tegels plaatsgemaakt voor een betonnen vloer.
Ook het kunstwerk zelf is niet onaangetast gebleven. Zo is het werk geheel vervangen door een nieuwe versie met een andere kromming en andere afmetingen. Deze tweede versie is ruim een meter hoger en een halve centimeter dikker dan het oorspronkelijke kunstwerk. De zaal zelf is qua afmetingen verdubbeld en wordt vaak gebruikt voor het tonen van andere kunstwerken.
Multimedia
Om Serra’s oorspronkelijke bedoelingen met het kunstwerk te kunnen begrijpen, wordt de ruimte om de bogen voor de duur van de tentoonstelling leeg gemaakt. Met behulp van een 13 minuten durende multimediale ervaring met foto’s, filmfragmenten en geluid, wordt de bezoeker meegenomen in het verhaal over ‘Wassende bogen’ en kunstenaar Richard Serra, langs de geschiedenis van het werk en het ervaren van de ruimte.
Nieuwe betekenis
Museum Boijmans Van Beuningen wil met de tentoonstelling laten zien dat het uiterlijk en de betekenis van kunstwerken niet gefixeerd zijn, maar veranderen. Er zijn zes site-specific werken van Serra en enkele vroege werken met rubber en neon, tekeningen en films in Nederlandse openbare collecties. Museum Boijmans Van Beuningen bezit een van deze site-specific kunstwerken, veertien films en video´s en een viertal tekeningen.
Symposium
Op 14 november 2014 vindt in samenwerking met de Stichting Behoud Moderne Kunst (SBMK) een symposium plaats waarin verschillende werken van Serra in Nederlands museaal bezit worden toegelicht. De sprekers zijn restauratoren en conservatoren werkzaam bij het Stedelijk Museum Amsterdam, Kröller-Müller Museum, Bonnefantenmuseum en Museum Boijmans Van Beuningen. Al deze musea hebben werk van Richard Serra in de collectie. Daarnaast verzorgt de SBMK een korte introductie en houdt kunsthistoricus Jan van Adrichem een inleidend verhaal.