The contours of the recto drawing repeated

Thank you. Your question has been submitted.

Unfortunately something has gone wrong while sending your question. Please try again.

Request high-res image

Specifications

Title	The contours of the recto drawing repeated
Material and technique	Black chalk
Object type	Drawing (verso) > Drawing > Two-dimensional object > Art object
Location	This object is in storage

Dimensions	Height 241 mm Width 136 mm
Artists	Draughtsman: Anoniem Follower of: Dieric Bouts
Accession number	N 68 verso (PK)
Credits	Loan Stichting Museum Boijmans Van Beuningen (former Koenigs collection), 1940
Department	Drawings & Prints
Acquisition date	1940
Creation date	in circa 1490
Signature	none
Inscriptions	none
Collector	Collector / Franz Koenigs
Mark	F.W. Koenigs (L.1023a, on the removed mount)
Provenance	Dirk Christiaan Meijer (1839-1908), Amsterdam, his sale, Amsterdam (De Vries), 12 December 1910, no. 1718 (School Jan van Eyck), fl. 10,- to Mrs. Kinberg; O. Brenner, Berlin, by whom sold, Amsterdam (De Vries), 14 December 1911, no. 1310 (South German, manner of Franz van Bocholt), fl. 400; Eugène Rodrigues (1853-1928), Paris, with the rest of his collection to dealer Frederik Muller, Amsterdam, 1920, with the rest of the Dirk Christiaan Meijer (1839-1908), Amsterdam, his sale, Amsterdam (De Vries), 12 December 1910, no. 1718 (School Jan van Eyck), fl. 10,- to Mrs. Kinberg; O. Brenner, Berlin, by whom sold, Amsterdam (De Vries), 14 December 1911, no. 1310 (South German, manner of Franz van Bocholt), fl. 400; Eugène Rodrigues (1853-1928), Paris, with the rest of his collection to dealer Frederik Muller, Amsterdam, 1920, with the rest of the Rodrigues collection to Mr. A.W. Volz, The Hague, by whom sold (‘Collection R…’), Amsterdam (Muller), 12-13 July 1921, no. 124; Franz W. Koenigs (1881-1941), Haarlem, 1929; on loan to the museum, 1935-1940; purchased with the Koenigs collection by D.G. van Beun
Exhibitions	Rotterdam 1934, no. 25; Brussels/Delft 1957, no. 40; Leuven 1998, no. 112; Antwerp 2002, no. 29
Research	Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Literature	Schöne 1938, p. 135, no. 21; Koreny in Antwerp 2002, pp. 127-128, no. 29; Ainsworth 2003a, p. 313; Kren in Dresden 2005, p. 74, under no. 17
Material	Black chalk > Chalk > Artist's material > Material > Material and technique
Object	Drawing (verso) > Drawing > Two-dimensional object > Art object

Entry catalogue Netherlandish Drawings of the 15th and 16th Centuries.

Author: Judith Niessen

This description is currently only available in Dutch.

Behoedzaam ondersteunt Maria met beide handen haar naakte kind, terwijl ze met een tedere blik op hem neerkijkt. Het Christuskind heeft zijn voeten gekruist en reikt met zijn rechterhand naar zijn tenen. De tekening is een afgeleide van een Madonna en kind type dat werd geïntroduceerd door Dieric Bouts en dat aan het einde van de vijftiende en begin van de zestiende eeuw grote navolging kende. Het prototype van Bouts zelf is niet meer bekend. Een versie in Berlijn die rond 1475 in de werkplaats van Bouts moet zijn ontstaan (afb 1) en een Madonna en kind in Antwerpen, rond 1490 geschilderd in Bouts’ stijl, zijn nog het meest verwant aan deze tekening.¹

De Berlijnse Madonna staat vanwege zijn herkomst uit de werkplaats van Bouts vermoedelijk nog het dichtst bij de oorspronkelijke voorstelling. In vergelijking daarmee, neemt deze tekening alleen in grote lijnen nog het idee van Bouts over. Zo is Maria zelf in spiegelbeeld weergegeven. De houding van haar vingers is dezelfde, terwijl de positie van haar handen gewijzigd is. Ook de houding van het kind is veranderd. Bovendien is het motief van het kind dat zijn eigen tenen vastgrijpt hier verworden tot een abstract gebaar. Zijn rechterhand strekt zich weliswaar uit naar iets, maar dat kan zowel zijn voet zijn, als de zoom van Maria’s mantel.

Vermoedelijk baseerde de tekening zich op voorbeelden die enige tijd na het prototype zijn ontstaan. De verwantschap met het schilderij in Antwerpen lijkt hierop te wijzen. Bij beiden is de diadeem met parels, nog aanwezig in het Berlijnse schilderij, weggelaten. De gezichten zijn ovaler van vorm, de glimlach is verdwenen en de ogen richten zich nadrukkelijker naar het kind. Ook de wijze waarop het kind binnen de contouren van zijn moeder is weergegeven komt in het Antwerpse schilderij en de tekening overeen. Enkele stijlkenmerken, zoals de heldere lijnvoering van de figuren duiden op een ontstaan rond 1490.

De tekening is zelf waarschijnlijk overgenomen van een voorbeeld, zoals de sporen van krijt en de rechtlijnige contouren in inkt doen vermoeden. Daarna werkte de kunstenaar de tekening verder uit aan de hand van voornamelijk kruisarceringen. De uitgesproken wijze waarop de tekenaar met verschillende tinten inkt lichtval suggereerde en accenten zette, is uniek in die periode.² De tekening diende zelf ook weer als model voor andere voorstellingen. Op de keerzijde zijn de contouren van de Madonna en het kind getraceerd in zwart krijt. Deze kant werd bijvoorbeeld doorgegriffeld, zodat de voorstelling in de goede richting kon worden overgebracht op een nieuw blad of paneel om vervolgens verder te worden uitgewerkt.3 Het gebruik van kopieën als uitgangspunt voor nieuwe voorstellingen was niet uitzonderlijk. Een andere tekening met een Madonna en kind naar Dieric Bouts, rond dezelfde tijd gedateerd, is bijvoorbeeld ook op de verso nagetrokken in zwart krijt.4 Van deze voorstelling zijn bovendien meerdere geschilderde versies bekend.

Footnotes

¹ Berlijn, Staatliche Museen, Gemäldegalerie, inv. nr. 545C; Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, inv. nr. 28; Koreny in Antwerp 2002, p. 127, ills. 29a-29b.

² Koreny in Antwerpen 2002, pp. 128. Minder uitgesproken voorbeelden zijn Kledingstudie van een engel, inv. nr. N 109 en Abraham zegent het huwelijk van Isaac en Rebecca door een navolger van Hugo van der Goes, inv. nr. N 192.

³ Wintermann in Ketelsen/Hahn 2011, pp. 295-298.

⁴ Dresden, Kupferstich-Kabinett, inv. nr. C 787; Dresden 2005, nr. 17, ill.

Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries

Show catalogue entry Hide catalogue entry

All about the artist

Anoniem

Bekijk het volledige profiel

See this too

Without a time slot you cannot visit the depot

Join as a Friend

View the collection

Search for artworks in the collection

Select type of education

Latest update

The King Drinks

Ulysses at the Entrance of Hades, the Underworld (Odyssey, Book XI)

Ulysses and the Cattle of Helios, the Sun God (Odyssey, Book XII)

One of the Seven Virtues: Caritas (Charity)