Study for the Kneeling Christ in the Garden of Gethsemane

Thank you. Your question has been submitted.

Unfortunately something has gone wrong while sending your question. Please try again.

Request high-res image

Specifications

Title	Study for the Kneeling Christ in the Garden of Gethsemane
Material and technique	Pen and brush and brown and black ink, heightened with white, on brown prepared paper, partially cut off along the outlines of the drawing
Object type	Drawing > Two-dimensional object > Art object
Location	This object is in storage

Dimensions	Width 83 mm Height 221 mm
Artists	Draughtsman: Anoniem Workshop of: Gerard David
Accession number	N 137 (PK)
Credits	Loan Stichting Museum Boijmans Van Beuningen (former Koenigs collection), 1940
Department	Drawings & Prints
Acquisition date	1940
Creation date	in circa 1510-1520
Signature	none
Watermark	impossible to determine because of the backing paper (vV, ?P)
Condition	the drawing was cropped along the contours, damages along the right edge, repair of a diagonal tear
Inscriptions	'Albertino Fiorentino' (verso, at lower centre, in pen and brown ink), '40' (verso, at lower centre, in pencil)
Collector	Collector / Franz Koenigs
Provenance	Comte Saint-Germain (?), Vienna, early 19th century; ; Joseph Daniël Böhm (1794-1865), Vienna; August Grahl (1791-1868), Dresden; Julius W. Böhler (1883-1966), Lucerne, with the rest of his collection to Franz W. Koenigs (1881-1941), Haarlem, 1929 (Leiden, ca. 1480); on loan to the museum, 1935-1940; purchased with the Koenigs collection by D.G. van Beuningen (1871-1955), Rotterdam and presented to the Stichting Museum Boymans, 1940; on loan to the museum since 1940
Exhibitions	Rotterdam 1948, no. 35 (Gerard David); Bruges 1949, no. 51 (attributed to Gerard David); London 1949, no. 38
Research	Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Literature	Baldass 1937, p. 49 (Gerard David?); Mundy 1990, p. 68 (not Gerard David); Ainsworth 1998, pp. 38-40, 241, ill. 48 (workshop Gerard David, Adriaen Isenbrant?); M. Monfort in Jacquot/Lavallee 2009, p. 28, under no. 6
Material	Paper > Vegetable material > Organic material > Material > Material and technique Black ink > Ink > Artist's material > Material > Material and technique Brown ink > Ink > Artist's material > Material > Material and technique Pen > Artist's material > Material > Material and technique Paintbrush > Artist's material > Material > Material and technique
Object	Drawing > Two-dimensional object > Art object
Technique	Prepare > Prepared > Shaping techniques > General technique > Technique > Material and technique Prepare > Prepared > Shaping techniques > General technique > Technique > Material and technique Highlight > Painting technique > Technique > Material and technique Double > Doubled > Adding and binding materials > General technique > Technique > Material and technique Double > Doubled > Adding and binding materials > General technique > Technique > Material and technique

Entry catalogue Netherlandish Drawings of the 15th and 16th Centuries.

Author: Judith Niessen

This description is currently only available in Dutch.

De knielende figuur in deze tekening kan in verband worden gebracht met een schilderij van Gerard David in Strasbourg, waarop Christus op de olijfberg is uitgebeeld, 1510-20 gedateerd.¹ Hierop is Christus even groot afgebeeld en in vrijwel dezelfde houding te zien. Alleen de plooival is iets gewijzigd en in de tekening overlapt de rechterhand de linkerduim. Ondanks de hoge kwaliteit, is Gerard David zelf vermoedelijk niet de maker ervan. Zo is Davids kenmerkende nauwgezette manier van arceren, die hij gebruikte voor de modellering van zijn figuren, hier nauwelijks aanwezig. Daarnaast verschillen de de vloeiend getekende lange, rechte vingers van deze Christus met de knokige vingers die we kennen van zijn handenstudies.² De tekening is waarschijnlijk rond dezelfde tijd vervaardigd door een getalenteerde medewerker in Davids werkplaats. De vloeiend getekende lijnen zonder enige verbeteringen wijzen erop dat hij zich baseerde op een voorbeeld, wellicht het schilderij in Strasbourg.

Het blad is getekend in chiaroscuro. Deze techniek, die zijn oorsprong kent in Italië, werd pas in het laatste kwart van de zestiende eeuw in de Nederlanden geïntroduceerd.³ Dergelijke tekeningen werden met een donkere inkt op een donker (vaak bruin of blauw) gekleurd blad vervaardigd, waarna de voorstelling werd gehoogd met wit. Door de grote tegenstelling in kleurtonen is het een uitstekend middel om de werking tussen licht en donker weer te geven. Christus op de olijfberg is een gebeurtenis die zich ‘s nachts tegen een donkere achtergrond afspeelt. Deze figuur was dan ook bijzonder geschikt om in deze techniek te worden getekend. De witte hoogsels suggereren hier het licht dat van achter op Christus schijnt, terwijl de schaduw van zijn plooien extra is aangezet door de dicht op elkaar geplaatste arceringen die samen bijna een geheel vormen. De tekening diende waarschijnlijk als een uitgewerkt model, dat een schilder van een van de versies van Christus op de olijfberg nauwkeurige informatie verschafte over de licht-donker werking van het prototype.⁴ Meerdere schilderijen met deze compositie zijn door anonieme kunstenaars uit de werkplaats of omgeving van Gerard David vervaardigd; twee daarvan laten exact dezelfde plooival en de wegvallende linkerduim zien.⁵

[caption id="attachment_14642" width="523" align="alignleft"]

fig. 1 Gerard David, Christ's Agony in the garden of Gethsemane, 16th century. Strassbourg, Musée des Beaux Arts, inv. no. 465 [/caption]

Footnotes

¹ Strasbourg, Musée des Beaux-Arts, inv. nr. 465. Jacquot/Lavallee 2009, nr. 6, ill. Ainsworth en Friedländer voor haar, beschouwden het schilderij als een werkplaatsproduct, mogelijk van de hand van Adriaen Isenbrant. Zij herzag haar mening naar aanleiding van uitvoerige studie van het schilderij zelf. Zij meent nu dat Gerard David zelf verantwoordelijk is voor deze Christus op de olijfberg. E-mail correspondentie Maryan Ainsworth 2012.

² Ainsworth 1998, p. 39. Zie bijvoorbeeld het schetsblad in metaalstift op geprepareerd papier met daarop een Studie van hoofden en handen, Parijs, Musée du Louvre; Ainsworth 1998, p. 16, ill. 14.

³ Hugo van der Goes lijkt een van de eersten te zijn die deze techniek in de Nederlanden gebruikte. Zijn Jacob en Rachel is daarvan een voorbeeld. Oxford, Christ Church Picture Gallery, inv. nr. 1335. Antwerp 2002, nr. 30, ill.

⁴ In chiaroscuro getekende modellen voor glasvensters hadden dezelfde functie. Wood 1998, p. 109.

⁵ Foto’s onder Adriaen Isenbrant RKD: veiling (Mr. X), Brussels (Trussart), 19 november 1956, onbekend nr.; veiling, Londen (Sotheby’s), 16 december 1981, nr. 107. Andere schilderijen zijn vermeld in ENP XI, 1976, p. 84, nr. 154 en gedocumenteerd in het RKD, Den Haag. Dezelfde Christusfiguur is tot aan zijn middel afgebeeld in één van de miniaturen op het Stein Quadriptych dat door Simon Bening en zijn werkplaats is vervaardigd. Baltimore, Walters Art Museum, inv. nr. W.442; Los Angeles/London 2003, pp. 458-460, nr. 146, ill.

Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries

Show catalogue entry Hide catalogue entry