:host { --enviso-primary-color: #FF8A21; --enviso-secondary-color: #FF8A21; font-family: 'boijmans-font', Arial, Helvetica,sans-serif; } .enviso-basket-button-wrapper { position: relative; top: 5px; } .enviso-btn { font-size: 22px; } .enviso-basket-button-items-amount { font-size: 12px; line-height: 1; background: #F18700; color: white; border-radius: 50%; width: 24px; height: 24px; min-width: 0; display: flex; align-items: center; justify-content: center; text-align: center; font-weight: bold; padding: 0; top: -13px; right: -12px; } .enviso-dialog-content { overflow: auto; } Previous Next Facebook Instagram Twitter Pinterest Tiktok Linkedin Back to top

Groep 7-8: Ruimte en verhoudingen

Na het bekijken van de video kan er aan de hand van de volgende kunstwerken en verschillende kijk- en doe-opdrachten verder worden gegaan met het thema 'ruimte en verhoudingen'.

#1 Vanuit een ander perspectief bekeken

De Heilige Hieronymus zit aan zijn schrijftafel in een boek te schrijven. Hoewel de kunstenaar (van wie we de naam niet weten) zijn best heeft gedaan om bijvoorbeeld de plooien van de mantel zo echt mogelijk af te beelden, klopt er van de ruimte niet veel. We kijken van de zijkant tegen de man aan, maar bovenop de tafel en de stoel. Vooral de tafel lijkt elk moment om te kunnen kiepen.

Wat denk jij?

  • Wat is er allemaal te zien?
  • Waarom zou de kunstenaar de tafel niet van de zijkant hebben geschilderd, denk je?
  • Kijk eens goed naar het werk: welke objecten of onderdelen van het schilderij zien we vooral van de bovenkant, en welke vooral van de zijkant?

Doen!
Nodig: ruimte met een muur, tafel, stoel, boeken en eventueel andere objecten, telefoon/camera om foto mee te maken

Soms is het lastig te bepalen of het perspectief in een schilderij nou wel of niet klopt. Wat je kan doen om het te controleren is de ruimte zo goed mogelijk namaken in het echt. Ga in huis op zoek naar een lege muur en zet daar de objecten neer zoals ze in dit schilderij ook staan: een tafel, stoel, planken of een kast met boeken, een potje en een boek opengeslagen op de tafel. Misschien heb je zelfs een hond en/of persoon die voor je wilt poseren! Maak een foto recht van voren en vergelijk deze met het schilderij: wat klopt er wel en wat niet?

Bekijk het schilderij nog beter
#1 Vanuit een ander perspectief bekeken
Anoniem, De Heilige Hieronymus in zijn studeercel, ca. 1470

#2 Groot, groter, ..kleinst?

Dit schilderij zag je in de video. De kunstenaar leefde in de zeventiende eeuw, de tijd dat men al had ontdekt hoe je perspectief kon weergeven. Zoals je hebt gezien prikte de kunstenaar een speldje op de plek waar alle lijnen op de afbeelding samenkomen en spande daar een aantal touwtjes langs. Hij schilderde de gebouwen en muren langs deze lijnen en zorgde daarmee dat er diepte in zijn schilderij kwam en dat het perspectief klopte. De figuurtjes werden alleen niet goed in verhouding geschilderd, waardoor het lijkt of er reuzen en dwergen rondlopen.

Wat denk jij?

  • Wat voor gebouwen zijn dit?
  • Hoe groot zijn de torens ongeveer?
  • Hoe komt het dat de toren op de achtergrond verder weg lijkt dan het gebouw op de voorgrond?
Bekijk het schilderij nog beter
#2 Groot, groter, ..kleinst?
Pieter Saenredam, Gezicht op de Mariaplaats en de Mariakerk te Utrecht, 1662

#3 Een streep te ver

Een enorme muurschildering (bijna 3,5 meter hoog en 37 meter lang!) welke de hele muur van een lange gang in het museum bedekt. Aan het begin of eind van de gang lijken de lijnen schuin te lopen. Aan de andere kant van de gang lijken de kleuren strepen minder hoog dan dichtbij. Zou je echter recht voor de strepen gaan staan, dan zie je dat alle kleuren even hoog zijn.

Wat denk jij?

  • Welke vorm heeft deze ruimte?
  • Wat voor effect hebben de kleurstrepen van het kunstwerk op de ruimte?
  • Waar zijn de strepen hoger / breder, aan het begin of aan het einde van de ruimte?
Bekijk de muurschildering nog beter
#3 Een streep te ver
Jan van der Ploeg, Muurschildering no. 155 “Staff”, 2006

#4 Ruimtelijk inzicht

Voor dit ontwerp gebruikte de kunstenaar Tejo Remy bestaande lades die hij met behulp van een band samenvoegde tot een nieuwe kast.

Wat denk jij?

  • Wat zie je?
  • Hoe heeft deze kunstenaar ruimte gebruikt?
  • Welke ruimte is gevangen door het kunstwerk?
  • Welke ruimte neemt het in?
  • Is alle ruimte binnen de ‘band’ gevangen of alleen de ruimte in de laatjes?
  • Zou dit kunstwerk naast jouw bed passen? Waarom denk je dat?
  • Als je alle laatjes netjes neerzet, neemt het dan meer of minder ruimte in? En wat is netjes? Naast elkaar, op elkaar of een combinatie daarvan? Tellen de lege stukjes nu ook mee?
Bekijk de kast nog beter
#4 Ruimtelijk inzicht
Tejo Remy, You Cannot Lay Down Your Memory, 1991

#5 Zeeën van ruimte, niet?

Hoe beleef je een ruimte? Deze kunstenaar Bruce Nauman onderzoekt de relatie tussen ruimte en het lichaam. Dit kunstwerk bestaat uit een kooi binnen een kooi. De buitenste kooi heeft een deur en vormt een gang langs de binnenste kooi die geheel gesloten is.

Wat denk jij?

  • Hoeveel ruimte heeft de kunstenaar met dit kunstwerk gevangen?
  • Hoe heeft de kunstenaar met dit kunstwerk ruimte gevangen?
  • Wat is het effect van dit kunstwerk op de ruimte?
  • Hoe zou je je voelen als je in het kunstwerk bent? Waardoor komt dat?
  • Kunstenaars willen het publiek vaak ergens over laten nadenken, waarover zou deze kunstenaar je willen laten nadenken?
Bekijk de kooi nog beter
#5 Zeeën van ruimte, niet?
Bruce Nauman, Dubbele stalen kooiconstructie, 1974

#6 Blik op oneindig

Met stippen en spiegels heeft de kunstenaar Yayoi Kusama een omgeving gemaakt waarin de bezoeker volledig wordt opgeslokt. Als je de kamer binnenstapt, wordt je onderdeel van de ruimte, van het werk. De ruimte lijkt door al de spiegels oneindig groot.

Wat vind jij?

  • Wat is er allemaal te zien?
  • Welke ruimte heeft de kunstenaar met dit kunstwerk gevangen?
  • Kun je bedenken hoe groot de ruimte ongeveer is?
  • Wat doet het met je, denk je, als je in een ruimte staat die oneindig lijkt (misschien ben je weleens in een spiegeldoolhof geweest)?
Bekijk de ruimte nog beter
#6 Blik op oneindig
Yayoi Kusama, Infinity Mirror Room - Phalli's Field (Floor Show), 1965 (1998)

Doen!
Nodig: A4 papier, stopwatch / timer, schaar, lijm / plakband

Zelf kun je ook ruimte vangen! Volg daarvoor onderstaande stappen.

1. Pak een vel A4 papier. Kun je iets bedenken waardoor het minder ruimte inneemt? Je kunt dit samen met iemand anders doen. Wie kan er in 1 minuut de minste ruimte vangen met het papier? Tip: je kunt denken aan de oppervlakte waarop het past, maar ook aan de ruimte (volume) die het inneemt.

2. Doe nu het tegenovergestelde: hoe kun je zoveel mogelijk ruimte vangen met aan A4 papier? Je mag hierbij vouwen, knippen, plakken, als je maar één vel papier gebruikt. Gebruik allebei 2 minuten om eerst na te denken hoe je het gaat doen. Daarna hebben jullie 5 minuten om je idee uit te werken.

3. Bekijk jullie creaties. Wie heeft de meeste ruimte gevangen? Let op omtrek, oppervlakte en inhoud. Hoe is het gemaakt, welke techniek is er gebruikt? Welke ruimte wordt ermee gevangen? Doen de creaties jullie denken aan een van de kunstwerken die jullie hiervoor hebben gezien, en waarom? Wat zou nog een verbetering zijn zodat de creaties nog meer ruimte vangen?