Auteur: Yvonne Bleyerveld
De tekenaar, graveur, prentuitgever en schilder Jacques de Gheyn II werd geboren in Antwerpen en was de zoon van de uit Utrecht afkomstige glas- en miniatuurschilder en graveur Jacques de Gheyn I (1537/38- 1581?), die zoals Karel van Mander in zijn Schilder-boeck vermeldt, zijn eerste leermeester was.1 Het is niet bekend wanneer de familie De Gheyn naar de Noordelijke Nederlanden emigreerde. In ieder geval werd Jacques de Gheyn II tussen 1585 en 1587 in het atelier van Hendrick Goltzius als graveur opgeleid.2 Vermoedelijk vertrok hij daar in 1588, om als graveur voor de Amsterdamse uitgevers Joos de Bosscher en Jan Pitten te werken. In 1592 begon De Gheyn in Amsterdam prenten uit te geven, vooral naar zijn eigen ontwerp. In deze periode kreeg hij de eerste officiële opdrachten voor het maken van prenten. In 1595 trouwde hij met Eva Stalpaert van der Wielen en verhuisde naar Leiden, waar hij contacten onderhield met geleerden van de Leidse universiteit. Kort na 1600 vestigde hij zich in Den Haag, waar hij in 1605 lid werd van het Sint-Lucasgilde en tot zijn dood woonde en werkte. Net als Goltzius stopte De Gheyn kort na 1600 met het graveren van prenten om zich op het schilderen te richten. Hij bleef echter wel prentontwerpen maken. Ook zijn zoon Jacques de Gheyn III (1596-1641) werd schilder en tekenaar.
Jacques de Gheyn II was schilder van bloem- en vanitasstillevens, religieuze, historische en mythologische scènes. Bovenal was hij zeer productief tekenaar, zoals blijkt uit de uitvoerige catalogus van zijn tekeningen in Jacques de Gheyn: three generations van Van Regteren Altena (1983). Naast prentontwerpen maakte De Gheyn onder meer minutieuze, in kleur getekende studies van bloemen en dieren op perkament en studies in pen in bruine inkt van personen uit zijn directe omgeving. Voor 1598 maakte hij diverse portretjes in metaalstift op een geprepareerde ondergrond, wat hij zal hebben afgekeken van zijn leermeester Goltzius.
Noten
1 Deze biografie is gebaseerd op New Hollstein 2000a, dl. 1, pp. xxi-xxxvii. Over De Gheyn I als leermeester van De Gheyn II, zie Van Mander 1604 (editie Miedema), fol. 294r.
2 Zie over de productie van De Gheyn in Goltzius’ atelier Leesberg in New Hollstein 2012, p. lii.
