Album M (TOMO PRIMO) van de Florentijnse verzamelaar Francesco Maria Niccolò Gabburri (1676-1742)

De inventaris van de nalatenschap van Fra Bartolommeo, welke na zijn dood in 1517 door de kunstenaar Lorenzo di Credi werd opgemaakt, bevatte 830 losse tekeningen en twaalf tekeningenboeken met samen ongeveer 180 bladen. Deze waren door Fra Bartolommeo nagelaten aan zijn leerling en assistent Fra Paolino da Pistoia (circa 1490-1547), die eveneens een Dominikaner monnik was in het klooster van San Marco in Florence. Deze liet de tekeningen op zijn beurt na aan zijn leerlinge Suor Plautilla Nelli (1523-1588). Via haar zijn de tekeningen beland in het klooster van Santa Caterina da Siena aan het Piazza San Marco in Florence, waar zij als non woonde en werkte. De bekende kunstenaarsbiograaf en verzamelaar Giorgio Vasari (1511-1574) vermeld dit in in zijn 'Vite'. Fra Paolino en Suor Plautilla Nellini verwerkten tekeningen van Fra Bartolommeo in hun eigen schilderijen.
Bijna anderhalve eeuw na de dood van Suor Plautilla Nelli, in 1725-1727, verwierf de Florentijnse edelman en verzamelaar Cavaliere Francesco Maria Niccolò Gabburri (1676-1742) vierhonderd bladen met 505 betekende zijden. Deze kocht hij van het klooster, waar in de loop der jaren een klein deel van de tekeningen verloren moet zijn gegaan of apart verkocht. Gabburri liet in 1729 de vierhonderd tekeningen monteren in twee luxueuze in leer gebonden albums, gemerkt 'M' en'N', respectievelijk met 206 en 194 betekende bladen. Elk van de albums heeft een titelpagina, 'TOMO PRIMO' (Album M) en 'TOMO SECONDO' (Album N), waarop summier in het Italiaans de herkomstgeschiedenis is beschreven. In Album M liet Gabburri bovendien dit portret van Fra Bartolommeo toevoegen, dat speciaal voor dit doel door de Florentijnse kunstenaar Giovanni Ferretti is getekend.
Na de dood van Gabburri zijn de twee albums steeds bij elkaar gebleven. De erven van Gabburri verkochten ze aan de Engelse kunsthandelaar William Kent in Rome. Daarna zijn ze in bezit geweest van verschillende bekende verzamelaars: de Engelse kunstenaars Benjamin West (1738-1820) en Sir Thomas Lawrence (1769-1830), de Londense kunsthandelaar Samuel Woodburn (1786-1853), de Prins van Oranje, later Koning Willem II der Nederlanden(1792-1849), en diens dochter prinses Sophie van Oranje-Nassau, groothertogin van Sachsen-Weimar-Eisenach. Toen de groothertogelijke kunstcollecties in Weimar rond 1920 werden afgestoten, heeft de van oorsprong Duitse verzamelaar Franz Koenigs (1881-1941) uit Haarlem de twee albums in 1923 aangekocht. Met zijn collectie zijn ze in 1940 verworven door de Rotterdamse verzamelaar Daniel George van Beuningen (1877-1955), die ze vervolgens schonk aan de Stichting Museum Boymans.
In 1989-1990 zijn de twee albums gedemonteerd om reden van conservering en om de tekeningen afzonderlijk te kunnen exposeren. De lege albums worden bewaard en nu en dan getoond. Van 15 oktober 2016 tot 15 januari 2017 is een ruime selectie van de tekeningen (120), veelal samen met de schilderijen (11) waarvoor zij als voorbereiding dienden (met bruiklenen uit Italië, Duitsland, Frankrijk en de USA), getoond in een tentoonstelling in Museum Boijmans Van Beuningen: 'Fra Bartolommeo. De goddelijke renaissance'. [tekst: Albert Elen]