Paysage avec nuages roses (Landschap met roze wolken)

Auteur: Marijke Peyser

Na zijn dienstjaren trekt Yves Tanguy in 1922 naar Parijs. Hij hernieuwt zijn vriendschap met Jacques Prévert die hij in het leger heeft leren kennen en ontmoet Marcel Duhamel. Prévert zal een bekende dichter en toneelschrijver worden, Duhamel een gevierd schrijver, scenarist, acteur en vertaler, Tanguy een succesvol autodidact schilder. Anno 1922 denkt geen van drieën nog aan schrijven of schilderen. Van 1923 tot 1928 wonen zij in de rue du Château, waar hun appartement al spoedig een ontmoetingsplek voor kunstenaars wordt. Ook de surrealisten voelen zich er thuis. In december 1925 maakt Tanguy kennis met André Breton, een ontmoeting die van grote betekenis is voor Tanguy.^[1] Tot aan zijn vertrek naar de Verenigde Staten, in 1939, is Tanguy een van de loyaalste vrienden en medewerkers van Breton. Bretons invloed resulteert in bekendheid tot over de grenzen en schilderijen die tot de top van de surrealistische kunst behoren. In 1927 heeft Tanguy zijn eerste solotentoonstelling in Parijs. Breton schrijft het voorwoord in de catalogus.^[2] Het jaar daarop verschijnt Bretons Le surréalisme et la peinture, waarin zes werken van Tanguy staan afgebeeld. Ook wijdt Breton een essay aan de schilder.^[3] Tanguy toont werk in Brussel in 1934 en eind 1935 in Los Angeles.^[4] In 1936 neemt hij deel aan de tentoonstelling Fantastic Art. Dada, Surrealism in New York.^[5]

In 2007 koopt Museum Boijmans Van Beuningen Paysage avec nuages roses uit een particuliere collectie. Hoe bijzonder deze aanwinst is, blijkt wel uit het feit dat er in Nederlandse musea geen schilderijen of werken op papier van de kunstenaar aanwezig zijn. Op dit vroege werk is een nachtelijk landschap weergegeven met een hoge horizon en een diepe voorgrond.^[6] Mysterieuze, organische objecten zweven door de ruimte. De golvende aarde wordt aangegeven door sluierachtige witte lijnen die terugkomen in de wolkensluiers. Twee dunne verticalen voorzien van sierlijke pluimen contrasteren met de horizontale verfstroken waaruit het landschap is opgebouwd. Bij het zien van dit doek krijgt de beschouwer het gevoel het landschap van voren en tegelijkertijd van bovenaf te zien.

In de literatuur wordt dit schilderij aangeduid met Titre inconnu of Sans titre.^[7] Op één van de stickers op het raamwerk aan de achterkant staat echter: ‘Yves Tanguy 1927’ met daaronder ‘Paysage nuages roses 25F no 418’. Deze aanduiding is waarschijnlijk van één van de voormalige eigenaren van het werk. De titels die Tanguy zelf aan zijn doeken geeft, beschrijven de voorstelling doorgaans niet letterlijk. Vaak zijn ze afkomstig uit het Traité de métapsychique (1922) van de Nobelprijswinnaar Charles Richet. Bij het bedenken van titels werken Breton en Tanguy nauw samen en geregeld baseren zij zich op Richets standaardwerk.^[8]