Studie van een staande naakte man, op de rug gezien

Auteur: Klazina Botke

Het naakte lichaam van de staande man is weergegeven met scherp aangezette contourlijnen, terwijl de zachtere modellering van de huid en de onderliggende spieren op overtuigende wijze volume en vorm aan het lijf verlenen. De gespierde figuur is in een intrigerende houding uitgebeeld en zodanig met arceringen tegen de achtergrond afgezet dat het lijkt alsof hij voor een rotswand staat. We zien hem op de rug, met de armen omhoog en de linkervoet geplaatst op een verhoging. Helaas is de tekening aan boven- en onderzijde afgesneden, zodat onduidelijk is waarmee de man bezig is: zijn de handen aan iets vastgebonden, houdt hij zich vast, trekt hij iets naar beneden, of klimt hij juist omhoog? Opvallend is dat zijn blik niet omhooggericht is en de houding ontspannen. Mogelijk is de tekening een zelfstandige anatomiestudie naar een levend model, enkel vanwege de musculatuur in deze curieuze houding gezet, ter oefening of verkenning van mogelijkheden, zonder dat de tekenaar een specifieke figuur in een grotere compositie voor ogen had.

De tekening is blijkens de oude opschriften toegeschreven geweest aan onder anderen Andrea del Sarto (1486-1530), diens leerling Pontormo (1494-1557) en aan Agnolo Bronzino (1503-1572). Nadien is ook Bronzino’s opvolger Alessandro Allori (1535-1607) geopperd.^[1] Deze oude toeschrijvingen hebben met elkaar gemeen dat men ervan uitging dat de studie in de zestiende eeuw in Florence ontstond. Oberhuber daarentegen suggereerde een tekenaar uit Rome in de omgeving van Cavaliere d'Arpino (1568-1640), van wie enigszins vergelijkbare figuurstudies in rood krijt bekend zijn.^[2] Chapman wees op het Rubens-achtige voorkomen en ook Ferrau Fenzoni (1562-1640) uit Faenza is voorzichtig geopperd.^[3] Door het ontbreken van een overtuigende toeschrijving wordt het blad vooralsnog geclassificeerd als een atelierstudie rond 1600.^[4]