Staande soldaat met borstharnas

Auteur: Esmé van der Krieke

Over de toeschrijving van deze tekening bestaat discussie. Franz Koenigs verwierf het blad als een ontwerp van Girolamo Romanino (1484/1487-na 1462),^[1] terwijl James Byam Shaw opperde dat elementen in de studie vergelijkbaar zijn met die in werken van Titiaan (1488/1490-1576).^[2] Vervolgens werd de tekening in 1953 tentoongesteld als een Titiaan,^[3] waarna Florence Kossoff de toeschrijving in 1965 weer terugdraaide naar Romanino.^[4]

Het blad toont een staande mannelijke figuur die losjes en met vlotte, dunne penlijnen op papier is gezet. Afgaande op zijn rechte postuur met vooruitgestoken borstkas en kostuum stelt hij waarschijnlijk een soldaat voor. In zijn uitgestoken rechterhand heeft hij een wapen vast, en de verticale lijnen bij zijn linkerhand lijken tevens een zwaard af te beelden. Kossoff stelde dat de tekening een eerste idee was voor Romanino’s schilderij van de heilige Alexander in Londen.^[5] Ondanks het duidelijke verschil in houding tussen de getekende en geschilderde figuur zag Kossoff overeenkomsten in de ronde vormen, bewegingen en het kostuum van de twee figuren. Toch is de toeschrijving aan Romanino niet heel aannemelijk; stilistische vergelijkingen met tekeningen van diens hand, zoals voorbeelden in Boedapest^[6] en Wenen,^[7] tonen namelijk een dikkere lijnvoering en arceringen in kortere penstreken.

De lichaamshouding van de soldaat komt meer overeen met die in een tekening van Titiaan in Florence^[8] die als studie diende voor Titiaans portret van Francesco Maria della Rovere (1490-1538).^[9] Hoewel deze werken weliswaar een figuur met vergelijkbaar postuur en kostuum tonen, is ook deze toeschrijving toch niet overtuigend. De Florentijnse tekening is namelijk met veel krachtiger lijnen en preciezere diagonale arceringen op papier gezet. Bovendien zijn in onze tekening het gezicht en de voeten minder goed uitgewerkt. Ook vergelijkingen met andere tekeningen van Titiaan in Florence tonen scherpere en meer gecontroleerde lijnen en contouren dan in de Rotterdamse tekening het geval is.^[10] Wel is het opvallend dat onze tekening ongeveer dezelfde figuur als het genoemde voorbeeld toont. Daarnaast sluit deze door de langere penstreken en arceringen stilistisch beter bij Titiaan dan Romanino aan. Daarom situeren we de kunstenaar voorlopig in de omgeving van Titiaan.  

Op de achterzijde van het blad zijn een torso en het profiel van een vrouwenhoofd in zwart krijt getekend. Het is niet helemaal duidelijk of deze van dezelfde hand zijn als de tekening op de voorzijde.