Studieblad met groepen figuren

Auteur: Surya Stemerding

Dit is een typisch werkplaatsblad, een blad waarop een kunstenaar figuren en figuurgroepen bestudeert die hij later in een compositie wil incorporeren.^[1] Dergelijke schetsmatige studies met pen in inkt zijn van Taddeo Zuccaro in beperkte mate bekend.^[2] Ze geven een zeldzame inkijk in de manier waarop hij delen van een voorstelling opvulde.

Weergegeven zijn drie figuurgroepen die vermoedelijk waren bedoeld om als figuranten in een veelfigurige compositie te worden geplaatst. De groepen links- en rechtsboven lijken toeschouwers van een gebeurtenis; typische figuren die gebruikt werden om de coulissen van een compositie mee op te vullen en zo de aandacht van de beschouwer naar de voorstelling in het midden te leiden. De groep midden onder telt vier figuren die zich op een verhoging of op lage trappen bevinden. Het kan hier gaan om een groep die als geheel in een compositie diende te worden opgenomen, of twee aan twee, aan weerszijden van de hoofdvoorstelling. Er is van Taddeo geen schilderij of prent bekend waarin deze figuren voorkomen, maar het is niet ondenkbaar dat ze waren bedoeld als voorstudie voor een fresco, zoals bijvoorbeeld Het laatste avondmaal in de Cappella Mattei in de Santa Maria della Consolazione in Rome (1553-1556).^[3]

De figuurstudies zijn schetsmatig opgezet met pen in bruine inkt en de figuren zijn onherkenbaar. Wel is al rekening gehouden met de lichtval in de beoogde compositie en met de schaduwwerking die globaal is aangegeven met wassingen. Bij alle figuren lijkt het licht van links te komen, wat doet vermoeden dat figuurgroepen voor een en dezelfde compositie bedoeld waren.

Op de keerzijde van het blad staan schetsen in rood krijt en in pen in bruine inkt. De rugfiguur lijkt een eerste idee voor de centrale figuur op de trappen in het eerdergenoemde fresco in de Santa Maria della Consolazione. Een verder uitgewerkte studie van deze figuur bevindt zich in Washington.^[4] De figuur links boven in de tekening in Rotterdam is vermoedelijk een eerste schets voor de figuur rechts in het voorgenoemde fresco die water uit een kruik giet. Hiermee wordt het verband tussen het studieblad in Rotterdam en het fresco in de Santa Maria della Consolazione bevestigd.