Christus draagt het kruis

Auteur: Alicia Rojas Costa

Deze aan Lorenzo Costa toegeschreven tekening kwam in 1923 als deel van de schenking van Adriaan Domela Nieuwenhuis in het museum. De fries-achtige compositie op de recto toont de kruisdraging uit de passie. In het midden van de tekening draagt Christus het zware kruis op zijn weg naar Golgotha, waar hij zal worden gekruisigd. Links van hem loopt een groep Romeinse soldaten met banieren en bijlen. Achter hem proberen twee rouwende vrouwen dichterbij te komen, maar zij worden door een van de soldaten tegengehouden. Vóór Christus uit loopt een halfnaakte man – misschien een van de twee andere misdadigers die ook werden gekruisigd – achter twee soldaten te paard. De verso van het blad toont twee studies voor heraldische ornamenten.

De tekening werd in 1925 en 1927 conform de inventarislijst van Domela Nieuwenhuis in de museumcatalogus gepubliceerd.^[1] Hoewel het Rotterdamse blad tot op heden niet aan enig bestaand werk kan worden gerelateerd, is een toeschrijving aan een kunstenaar uit de kringen rond Lorenzo Costa of de school van Ferrara het meest aannemelijk. Deze groep kunstenaars ontwikkelde een geheel eigen stijl die zich kenmerkt door een expressieve lijnvoering en een nadrukkelijk naturalistische weergave.^[2] Bovendien verkozen deze kunstenaars lijn en contour boven vorm en volume, wat ook uit de Rotterdamse tekening spreekt en vooral goed te zien is in de manier waarop de draperieën zijn uitgewerkt.

Lorenzo Costa maakte twee verschillende schilderijen van de kruisdraging, maar het Rotterdamse blad is aan geen van beide direct gerelateerd. Het ene schilderij, vervaardigd rond 1480, bevindt zich nu in het kasteel van Valtice in Tsjechië, het andere is van latere datum en bevindt zich in de kerk van Sant’Alessandro della Croce in Bergamo. Het is onduidelijk of de tekening een studie is voor een predella (een kopie van een onbekend schilderij) of een alternatieve versie van het onderwerp, mogelijk door een leerling in de werkplaats vervaardigd. Het blad wordt desondanks in de school van Ferrara geplaatst, mogelijk in de kring rond Lorenzo Costa.