Judging by the fne grid drawn over the portrait and the lines that have been incised in the paper with a blunt needle, this is a preliminary
drawing for a print. The empty space below was intended for lettering, probably the name of the sitter. At the end of the nineteenth century the collector Cornelis Ploos van Amstel wrote on the back of the drawing: ‘Pourtret van Hend. Spiegel Burgemeester van Amsterdam’, (Portrait of Hend. Spiegel Burgomaster of Amsterdam). However, Spiegel was not born until a year after this drawing was made.
Specifications
| Title | Portrait of a Man with a Beard |
|---|---|
| Material and technique | Black and red chalk, heightened with white, framing lines with the pen in brown ink |
| Object type |
Drawing
> Two-dimensional object
> Art object
|
| Location | This object is in storage |
| Dimensions |
Height 176 mm Width 126 mm |
|---|---|
| Artists |
Draughtsman:
Hendrick Goltzius
|
| Accession number | H 1 recto (PK) |
| Credits | Loan Stichting Museum Boijmans Van Beuningen (former Koenigs collection), 1940 |
| Department | Drawings & Prints |
| Acquisition date | 1940 |
| Creation date | in 1597 |
| Signature | 'HG [in ligature] / 1597' monogrammed and dated (at centre right), in black chalk) |
| Inscriptions | 'Ex mus. Ploos van Amstel' and '4 [circled]' (verso, centre, in pencil), 'Pourtret van / Hend. Spiegel/ Burgemeester/ Van Amsterdam / Hend. Goltzius f 1597 / hoog 7d / br. 5d' (verso, at centre left, in pen and brown ink, handwriting of Cornelis Ploos van Amstel), 'b y s' and 'gestorven 1663.' (on both sides of the preceding inscription, in pen in red ink), '30f', '562' en 'Golzu [..]' (verso, at lower left, in pencil) |
| Collector | Collector / Franz Koenigs |
| Mark | C. Ploos van Amstel (L.2034), C. König (L.583), F.W. Koenigs (L.1023a) |
| Provenance | Cornelis Ploos van Amstel (1726-1798), Amsterdam, (?) his (†) sale, Amsterdam (Van der Schley et al.), 3 March 1800, no. not found; Carl König (1841 1915); his sale, Vienna (Gilhofer/Ranschburg), 11 12 May 1917, no. 224 (‘Porträt der Amsterdamer Bürgemeisters Hendrik Spiegel’), Kr. 1000 (copy RKD); Franz W. Koenigs (1881-1941), Haarlem; on loan to the museum, 1935-1940; purchased with the Koenigs collection by D.G. van Beuningen (1871-1955), Rotterdam and presented to the Stichting Museum Boymans, 1940; on loan to the museum since 1940 |
| Exhibitions | Amsterdam 1934a, no. 114; Rotterdam 2010 (coll 2 kw 7) |
| Internal exhibitions |
De Collectie Twee - wissel VII, Prenten & Tekeningen (2010) |
| Research |
Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries |
| Literature | Degenhart 1943, p. 181, no. 89; Reznicek 1961, p. 387 (under no. 290), no. 340. |
| Material | |
| Object | |
| Technique |
Highlight
> Painting technique
> Technique
> Material and technique
|
| Geographical origin | Northern Netherlands > The Netherlands > Western Europe > Europe |
Entry catalogue Netherlandish Drawings of the 15th and 16th Centuries.
Author: Yvonne Bleyerveld
This description is currently only available in Dutch.
Dit busteportret van een onbekende man is vermoedelijk een ontwerptekening voor een (onbekende) portretgravure of voor een groter getekend portret in gekleurd krijt – zoals Goltzius vanaf 1588 verscheidene malen tekende (zie inv. nr. HG 12) – of in olieverf. Goltzius tekende met rood krijt voor het incarnaat en beperkte zich verder tot zwart krijt. De tekening heeft aan vier zijden een doorgriffelde kaderlijn, die aan drie kanten daarvan ook doorgeprikt is. Bovendien is er kwadraatnet over de voorstelling getekend, alsof het de bedoeling was het portret te vergroten. Ook is aan de linker- en bovenzijde een meegetekend kader in zwart krijt zichtbaar, dat evenals de kwadratuur enigszins naar rechts gekanteld is ten opzichte van het beeldvlak en dus daarmee in verband staat. Deze kanteling is opmerkelijk en laat zich niet een-twee-drie verklaren.
Zoals blijkt uit een opschrift in het handschrift van Cornelis Ploos van Amstel op de achterzijde van de tekening, dacht deze voormalige eigenaar van het blad dat dit een portret van de Amsterdamse burgemeester Hendrick Dircksz. Spieghel (1598-1667) zou zijn. Spiegel was in 1597, toen Goltzius het portret maakte, echter nog niet geboren. Reznicek opperde dat Ploos misschien de Amsterdamse dichter, koopman en kunstverzamelaar Hendrick Laurensz. Spieghel (1549-1612) bedoelde.1 De gegraveerde portretten dat we van hem kennen, tonen echter zo weinig gelijkenis met de man op deze tekening dat ook deze suggestie geen hout snijdt.2 Degenhart veronderstelde dat deze man Giambologna is, op grond van het portret in gekleurd krijt dat Goltzius in 1591 in Italië van deze beeldhouwer maakte, maar ook deze gelijkenis is niet overtuigend.3
Aannemelijker is dat het hier gaat een portret van de Amsterdamse koopman en kunstverzamelaar Jean Nicquet (1539-1608) betreft, die op deze tekening 58 jaar zou zijn. In 1595 maakte Goltzius een portretgravure met Nicquets beeltenis, die voorafgegaan werd door een voortekening in metaalstift.4 Met beide voorstellingen vertoont de geportretteerde man overeenkomsten: in de gezichtsuitdrukking, het hoofdhaar en de vorm van het gezicht. De bijzonder welgestelde Nicquet had een schilderijenverzameling en bezat daarnaast prenten, medailles, juwelen en naturalia – Karel van Mander noemt zijn collectie diverse malen in zijn Schilder-boeck (1604).5 Mogelijk was de besproken tekening bedoeld als voorstudie voor een tweede portret van deze kunstliefhebber van Goltzius’ hand.
Footnotes
1 Reznicek 1961, pp. 393-394.
2 Zie bijvoorbeeld Hollstein XIV, 1956, p. 113, nr. 94 (portret van Spiegel door Jan Muller, 1614).
3 Degenhart 1943, p. 181. Het portret van Giambologna bevindt zich in Haarlem, Teylers Museum, zie Reznicek 1961, nr. 263; Amsterdam/New York/Toledo 2003, nr. 50.
4 Zie voor de gravure Amsterdam/New York/Toledo 2003, nr. 50; New Hollstein 2012, nr. 236 en voor de tekening Boon 1978, nr. 269. Met dank aan Marjolein Leesberg, die me op de gelijkenis tussen de portretgravure en de Rotterdamse tekening wees.
5 Zie voor Jean Nicquet, Amsterdam 1993, p. 158 (M.J. Bok) en Amsterdam/New York/Toledo 2003, nr. 55.
All about the artist
Hendrick Goltzius
Brüggen 1558 - Haarlem 1617
Hendrik Goltzius was an engraver from Haarlem. In the beginning he mainly engraved works designed by other artists, but later also used his own designs....
Bekijk het volledige profiel
