The Bird Market (the Element of Air)

Thank you. Your question has been submitted.

Unfortunately something has gone wrong while sending your question. Please try again.

Request high-res image

Specifications

Title	The Bird Market (the Element of Air)
Material and technique	Pen and brush and brown ink, brown wash, white, black and ochre oil paint, framing lines with the pen and brown ink (original) and black ink (later)
Object type	Drawing > Two-dimensional object > Art object
Location	This object is in storage

Dimensions	Height 198 mm Width 288 mm
Artists	Draughtsman: Anoniem After: Joachim Beuckelaer
Accession number	N 166 (PK)
Credits	Loan Stichting Museum Boijmans Van Beuningen (former Koenigs collection), 1940
Department	Drawings & Prints
Acquisition date	1940
Creation date	in circa 1600-1625
Signature	none
Watermark	Heraldic eagle (difficult to distinguish through the washed drawing), in the centre on P4-5 (vV, 9P, folio), the same watermark, in the same position, as the one in another drawing from the same group of four, inv.no. N 169 [for image click thumbnail above the 'zoom in' option]
Inscriptions	'G[..] Be[..]aer' (at lower centre, in red chalk), 'D.1300 / 11' (verso, at lower right, in pencil)
Collector	Collector / Franz Koenigs
Mark	F.W. Koenigs (L.1023a)
Provenance	Franz W. Koenigs (1881-1941), Haarlem (Joachim Beuckelaer); on loan to the museum, 1935-1940; purchased with the Koenigs collection by D.G. van Beuningen (1871-1955), Rotterdam and presented to the Stichting Museum Boymans, 1940; on loan to the museum since 1940
Exhibitions	Gent 1986, no. 57; Rotterdam 2009 (Vogels)
Research	Show research Netherlandish Drawings of the Fifteenth and Sixteenth Centuries
Literature	Boon 1992, p. 18, under no. 5
Material	Paper > Vegetable material > Organic material > Material > Material and technique Pen > Artist's material > Material > Material and technique Oil > Paint > Artist's material > Material > Material and technique Paintbrush > Artist's material > Material > Material and technique Black ink > Ink > Artist's material > Material > Material and technique Brown ink > Ink > Artist's material > Material > Material and technique
Object	Drawing > Two-dimensional object > Art object
Technique	Brown wash > Washing > Wash > Drawing technique > Technique > Material and technique
Geographical origin	Southern Netherlands > The Netherlands > Western Europe > Europe
Place of manufacture	Antwerp > Belgium > Western Europe > Europe

Entry catalogue Netherlandish Drawings of the 15th and 16th Centuries.

Author: Judith Niessen

This description is currently only available in Dutch.

Dit markttafereel met een vogelkraam behoort samen met een keukeninterieur en nog twee markttaferelen in dit museum (inv. nrs. N 169, N 167, N 168) tot een serie van de vier elementen. De vogelkraam staat symbool voor lucht, de viskraam (inv. nr. N 167) voor water, de groente- en fruitkraam (inv. nr. N 168) verwijst naar de aarde en het keukentafereel (inv. nr. N 169) naar vuur. Daarnaast hebben de tekeningen een lichte erotische ondertoon, te oordelen naar de schalkse blikken en de insinuerende handelingen van de personages. Zo is de omhooggehouden kip bij De vogelmarkt een veel voorkomend erotisch motief in de zestiende- en zeventiende-eeuwse beeldende kunst. Het is een verwijzing naar het werkwoord ‘vogelen’ dat een ander woord is voor de liefde bedrijven.¹

Van Het keukenstuk en De vogelmarkt zijn geschilderde versies in de trant van Joachim Beuckelaer bekend. ² Vermoedelijk zijn zowel de tekeningen als de schilderijen op prototypen van Beuckelaer gebaseerd. Thematisch passen de voorstellingen in ieder geval goed binnen zijn oeuvre. In Londen bevindt zich namelijk van Beuckelaers hand een monumentale serie van vier schilderijen die ook een allegorie op de vier elementen vormt. De groep bestaat net als deze vier tekeningen uit drie markttaferelen en één keukenstuk.³ In de achtergrond van elk van deze werken is een Bijbels tafereel uitgebeeld, wat bij de Rotterdamse tekeningen en in de twee geschilderde versies ontbreekt. Ook het koppel dat aan de rechterzijde in De groentenmarkt tegen elkaar aanleunt, is terug te voeren op een motief dat zijn oorsprong vindt bij Beuckelaer.⁴ Daarnaast bevat de achterzijde van de tekening met de viskraam een onuitgewerkte contourschets in zwart krijt van nog een keukenstilleven, waarvan in ieder geval de gebogen figuur aan de linkerzijde ook goed op Beuckelaer geïnspireerd zou kunnen zijn.

Drie van de tekeningen, De vismarkt, De groentemarkt en Het keukenstuk laten sporen van een ondertekening in zwart krijt zien. De composities zijn vervolgens opgezet met schetsmatige contourlijnen, waarna de kunstenaar de voorstellingen verder vormde aan de hand van bruine wassingen, witte hoogsels en enkele kleuren in olieverf. De combinatie van technieken wijst er op dat ze mogelijk zijn bedoeld als hulpmiddel om schilderijen in prent om te kunnen zetten. Zo produceerden Peter Paul Rubens en zijn werkplaats kopieën naar zijn schilderijen in vrijwel dezelfde techniek, die daarna werden doorgegriffeld om in prent te worden gebracht.⁵ De techniek verschafte de graveur nauwkeurige informatie over volumes en gradaties van licht en donker.⁶ Bij geen van deze vier bladen zijn echter sporen van doorgriffeling zichtbaar. De schilderachtige techniek spreekt voor een datering van de bladen in het eerste kwart van de zeventiende eeuw.