Het Boijmans taal- en rekenprogramma

Hoe kan kunstonderwijs de taal- en rekenvaardigheden van kinderen versterken?

Het programma bestaat uit verschillende onderdelen:

1) De Boijmans taal- en rekenklassen: 
Drie jaar lang geeft kunstenaar Wolf Brinkman wekelijks kunstlessen aan vier klassen, twee op elk van de partnerscholen. Uitgangspunt voor iedere les zijn kunstwerken uit de museumcollectie, die hij samen met de kinderen onderzoekt. Telkens legt hij daarbij een accent op taal en rekenen. Deze lessen zijn van start gegaan in september 2013 met de groepen 1 t/m 4. In het lopende  schooljaar werkt hij met groep 3 t/m 6 en het laatste jaar van het Boijmans Taal- en rekenprogramma de groepen 5 t/m 8.
Klik hier voor een video die gemaakt is over een pilot van het programma op de Imeldaschool in Rotterdam.

2) De Boijmans lesstof: 
De ervaringen van Wolf Brinkman op de partnerscholen vormen de basis en inspiratie voor zogenaamde ‘taal- en rekenmuseumlessen’ die het museum ontwikkelt. De museumlessen Papegaai Paulo, Kunstpraat en Kunstmaten zijn inmiddels in het aanbod opgenomen. In deze lessen krijgen leerlingen een rondleiding door het museum. Bij het bekijken en bestuderen van de kunstwerken komen en passant taalspelletjes (Kunstpraat) of rekenkundige begrippen en vaardigheden (Papegaai Paulo en Kunstmaten) aan bod. Het niveau en de vaardigheden zijn afgestemd op de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van de kinderen.
Voor scholen die niet naar het museum kunnen komen, bijvoorbeeld omdat ze buiten de regio gevestigd zijn, wordt er ook online lesmateriaal aangeboden: video’s en lessuggesties voor in de klas. Aan de hand van dit materiaal kunnen leerkrachten zelf met kunst aan de slag in de klas. Dit materiaal is ook geschikt ter voorbereiding of verwerking van een museumbezoek.
Klik hier voor een artikel in de NRC over de museumles ‘kunstpraat’.

3) Onderzoek: 
We zien het Boijmans taal- en rekenprogramma als een belangwekkende pilot voor een nieuwe vorm van zowel cultuur- als taal- en rekenonderwijs. Daarom betrekken we het onderzoeksveld bij de uitvoering van het traject. Centrale vragen zijn:
- hoe kunnen we leeropbrengsten verbeteren door het creëren van verbindingen tussen kunst en kernvakken?
- hoe kunnen leerkrachten getraind worden om met kinderen en andere docenten (samen) te werken binnen leercontexten? Voor het onderzoek is samenwerking gezocht met het het Freudenthal Instituut / Fac. Sociale Wetenschappen Universiteit Utrecht en de iPabo Amsterdam.

4) Het Boijmans taal- en rekenboek:
Na afloop van de drie jaar van het Boijmans taal- en rekenprogramma worden de ervaringen en nieuw opgedane kennis gebundeld in een Boijmans taal- en rekenboek. Dit boek wordt ontwikkeld voor toepassing in het onderwijs, als aanvulling op de reguliere taal- en rekenlessen.

Aanleiding en doelen
Ten opzichte van het landelijk gemiddelde scoort de Rotterdamse bevolking slecht op het gebied van taalbeheersing. Een op de drie kinderen in het Primair Onderwijs en een op de vijf in het VMBO en MBO kampt met een taalachterstand. In bijna de helft van de Rotterdamse wijken wordt de beheersing van de Nederlandse taal beoordeeld als problematisch of zeer zwak. Vergelijkbare achterstanden gelden ook voor de rekenvaardigheden van Rotterdamse basisschoolleerlingen. Het is tegen deze achtergrond dat de Rotterdamse overheid in 2011 het onderwijsbeleid Beter Presteren heeft ingezet. Daarnaast zijn er talrijke initiatieven buiten het onderwijs in de wijken gestart die gericht zijn op het inhalen van achterstanden. Vanuit de overtuiging dat het museum een rijke omgeving kan bieden om te leren, en dat het kijken naar kunst de taalontwikkeling stimuleert, wil Museum Boijmans van Beuningen zich verhouden tot deze maatschappelijke realiteit. Met het Boijmans taal- en rekenprogramma beogen we niet alleen nauwer aan te sluiten op de problematiek die actueel is in het onderwijs, evengoed hopen we zoveel mogelijk docenten en leerlingen te kunnen overtuigen van de grote kracht van cultuuronderwijs. Kunstlessen en museumbezoeken zijn geen ‘extra’ of ‘alleen voor de leuk’. Goede kunstlessen vormen een essentiele aanvulling op de reguliere lessen. Juist deze lessen bieden een stimulerende context waarin leerlingen zich vaardigheden eigen maken.

Met dank aan: 
Het Boijmans taal- en rekenprogramma is mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds Zuid Holland. de Stichting  Swart-Van Essen, de Gijselaar-Hintzen Fonds en een particuliere gever. De lessen op de Fridtjof Nansenschool worden ondersteund door het KCR binnen hun programma Cultuureducatie met Kwaliteit, dat wordt gefinancierd door het Fonds voor Cultuurparticipatie en de Gemeente Rotterdam.
Het programma Kunstpraat voor volwassenen is mogelijk gemaakt door Stichting Lezen & Schrijven / Taal voor het leven.