16 June 2020
In memoriam: Helena van der Kraan
Helena van der Kraan (1940-2020) was decennialang woonachtig en werkzaam in Rotterdam. Museum Boijmans Van Beuningen heeft om die reden een bijzondere verzameling van werken van haar en haar partner, beeldhouwer, graficus en performancekunstenaar Axel van der Kraan (1949). Niet in de laatste plaats omdat zij ook genereus werken aan het museum schonk. Ze overleed zondag 14 juni jl., op de ochtend van haar 80ste verjaardag.
De van oorsprong Tsjechische kunstenaar vluchtte in 1968 ten tijde van de Praagse Lente naar Nederland, waar ze werd aangenomen aan de Amsterdamse postacademische kunstopleiding Ateliers ’63. In de jaren zeventig maakte ze gezamenlijk met Axel enkele mechanisch-beweegbare sculpturen waarin menselijk handelen centraal staat, waaronder de geraffineerde Handtekeningmachine (1976) die in 2013 werd opgenomen in de tentoonstelling Hand Made - Lang leve het ambacht. Boijmans heeft ook een majestueus metalen Paard in de collectie, dat ze in 1986 samen maakten.
Fotografie
Boven alles echter was Helena van der Kraan fotograaf, het medium waarmee ze in 1970 begon en waarin ze uitblonk door eenvoud, zich concentrerend op mensen uit haar nabije omgeving of uit de kunstwereld, altijd met gebruik van natuurlijk licht en aandacht voor formele elementen als vorm en lijnvoering waaruit haar verleden als graficus blijkt. Hoewel ze voor grote formaten soms digitale technieken gebruikte, had analoge fotografie haar voorkeur en bleef ze op zoek naar steeds beperkter wordende oplages van fotopapier om haar werk op af te kunnen drukken. Haar laatste, recent geopende, tentoonstelling ‘Beer en Teddy’ in Fotomuseum Den Haag toont reeksen foto’s die ze maakte van teddyberen, beren die soms van grote betekenis zijn (geweest) voor de eigenaar, zonder sentimenteel te zijn.
Museale samenwerkingen
Voor Museum Boijmans Van Beuningen maakte Van der Kraan twee series in opdracht; in 1997 fotografeerde ze kinderen die interpretaties van beroemde collectiestukken lieten zien voor de Boijmans agenda thema Kinderen kiezen Kunst en eerder in 1995-1996 maakte ze een reeks van 21 foto’s van het museum. Deze laatste serie staat niet op zichzelf, ze maakte ook series van onder meer Teylers Museum, De Pont en Paleis het Lange Voorhout en een wonderschone verstilde serie van Musée Rodin in Meudon en Parijs. Voor Van der Kraan zijn musea ‘vrijhavens waar onze nalatenschap wordt bewaard, geordend en opnieuw verklaard binnen de context van onze tijd’. In Helena van der Kraan verliezen we een bevlogen fotograaf met hart voor de kunst, en oog voor de mens.
