31 May 2018

Kritisch denken met kunst in het mbo: een terugblik

Wat hebben kritische denkvaardigheden en kunst met elkaar te maken? Binnen het mbo is kritisch denken – omschreven als ‘de houding om te willen redeneren en het vermogen om dit goed te kunnen doen’ – sinds 2016 een belangrijk thema. Kunst biedt ruimte voor discussie en verschillen, het onbekende verkennen. Met elkaar kijken naar kunst betekent gedachten delen, betekenissen uitwisselen, beelden onderzoeken.

Op woensdag 16 mei 2018 organiseerden Museum Boijmans Van Beuningen en het Expertisecentrum Kritisch Denken samen met LKCA en newerk burgerschap als partners de ‘Miniconferentie: Kritisch denken met kunst in het mbo’. Tijdens deze conferentie werd onderzocht hoe kritische denkvaardigheden in het mbo onderwezen kunnen worden en hoe kunst – en in het bijzonder het museum als leeromgeving – daaraan kan bijdragen. Kritische denkvaardigheden ontwikkelen is in het mbo een onderdeel van burgerschap, maar het kan in alle vakken terugkomen. Naast burgerschapslessen en beroepsgerichte vakken kan cultuuronderwijs bijdragen aan het respecteren van andermans mening en open staan voor andere visies, evenals aan taalvaardigheid en sociale vaardigheden. Tijdens de middag waren er verschillende deelsessies.

Van KIJKEN naar ZIEN

Is kijken hetzelfde als zien? Als je naar een kunstwerk kijkt, zie jij dan hetzelfde als ik? Aan de hand van activerende werkvormen uit het mbo museumprogramma ‘Van KIJKEN naar ZIEN’ werden deelnemers uitgedaagd om aan de hand van kunstwerken verder en kritischer te kijken, woorden te vinden voor wat ze zagen en met elkaar in gesprek te gaan. Op deze manier kregen mbo docenten, werknemers uit de culturele sector en andere geïnteresseerden een sneakpeak in het educatieve programma dat is ontwikkeld voor mbo studenten. Het museum ontwikkelde dit in samenwerking met uitgeverij Codename Future als onderdeel van de burgerschapsmethode ‘De maatschappij dat ben JIJ’. Dit programma maakt deel uit van de programmaregeling ‘Kunsteducatie voor mbo’ers’, een initiatief van Fonds 21 om culturele instellingen te stimuleren kwalitatief en toegankelijk aanbod te ontwikkelen voor jongeren die een mbo-opleiding volgen

Eén onderdeel uit ‘Van KIJKEN naar ZIEN’ is ‘Twee keer kijken’. Kans voor een eerste indruk heb je maar een keer. Maar klopt een eerste indruk wel altijd? Om kritisch te kijken moeten we ons denken vertragen. Dit vraagt concentratie, bewuste aandacht en een weloverwogen onderzoek. Wat kun je over de man ontdekken zonder je te laten beïnvloeden door aannames? Wat kun je vaststellen en wat niet?

Kritisch denken

Naast het museumonderdeel ‘Van KIJKEN naar ZIEN’ waren er verschillende sessies waarbij ingegaan werd op kritisch denken. Zo ging politiek filosoof Gerard Drosterij tijdens zijn lezing in op de vraag waarom het museum juist in deze tijd relevant is voor de algemene kritische vorming van mbo-studenten. In zijn ogen is het museum een plek waar mensen kunnen leren omgaan met wat hij noemt de ‘dubbele beeldenstorm’ van deze tijd. Het vraagt vaardigheid om om te gaan met de stortvloed aan beelden en de verschillende manieren waarop je die kunt duiden. Die vaardigheid is een specialisme van musea en de beste plek om je daarin te bekwamen.

Filosoof Piet van der Ploeg deelde concrete handvatten en didactische tips om studenten uit het mbo aan het denken te krijgen. Kritisch denken is van essentieel belang, maar niet iets wat je in een enkele les kunt stoppen. Netwerk burgerschap, onderdeel van de MBO Raad, is actief om burgerschap in het mbo te versterken onder meer door samen te werken met culturele en maatschappelijke organisaties. Samen met LKCA verzorgden zij een deelsessie waar door middel van een interactieve workshop de ontwikkeling van kritische denkvaardigheden werden benaderd door samenwerking tussen cultuurprofessionals en mbo docenten.

In gesprek bij ‘De kracht van kunsteducatie in burgerschap’

Een geslaagde middag

Het was een geslaagde middag. De mix van deelnemers uit de culturele sector, docenten uit het mbo en andere geïnteresseerden zorgden er voor dat tips en ervaringen uit de praktijk werden gedeeld.

Daan van Riet (dagvoorzitter): ‘Het was geweldig om met zoveel mensen bij elkaar te zijn en te denken over kritisch denken met kunst. Het enthousiasme van de bezoekers was aanstekelijk en ik ben iedereen dankbaar voor de oprechtheid en verbondenheid. We hebben echt met alle 170 bezoekers samengewerkt aan de ontwikkeling van ons onderwijs en daarmee onze maatschappij.’ Na de afsluiting in het Auditorium vond er een borrel plaats in de tuin van het museum.

'Het was geweldig om met zoveel mensen bij elkaar te zijn en te denken over kritisch denken met kunst' - Daan van Riet (dagvoorzitter)

Nieuwsgierig naar ‘Van KIJKEN naar ZIEN’?

Mede dankzij de steun van Fonds 21 kunnen we in studiejaar 2017-2018 het programma ‘Van KIJKEN naar ZIEN’ tegen het gereduceerde tarief van € 2,50 per student aanbieden (inclusief entree). Op onze onderwijspagina is de museumles te boeken. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met onze planner via educatie@boijmans.nl. Is het niet gelukt aanwezig te zijn bij de miniconferentie?

Bekijk hieronder de korte video ‘Van KIJKEN naar ZIEN’ voor een sneakpeak van het programma.