Lancering Ongezien Boijmans en Ongehoord Boijmans

Traditie van toegankelijkheid

Hoofd educatie en publieksbegeleiding Catrien Schreuder plaatste Ongezien en Ongehoord in een lange traditie van het museum wat betreft toegankelijkheid voor een breed publiek. Al in de oprichtingsstatuten van 1849 werd opgenomen dat het toegankelijk wil zijn voor iedereen. De afgelopen jaren heeft de afdeling Educatie en publieksbegeleiding allerlei programma’s ontwikkeld voor allerlei doelgroepen die de weg naar het museum eerder nog niet goed wisten te vinden. Denk hierbij aan ouderen met dementie en hun mantelzorgers, studenten geneeskunde en mensen die Nederlands als tweede taal leren. Met Ongezien Boijmans en Ongehoord Boijmans bedient het museum weer twee nieuwe groepen bezoekers.

Twee jaar geleden ratificeerde Nederland het VN-verdrag voor rechten van mensen met een beperking. Dit verdrag bevordert en beschermt de mensenrechten van deze groep. De ratificatie van het verdrag heeft voor een beweging in de museumwereld gezorgd waarbij meer aandacht is gekomen voor gelijkwaardige toegang tot cultuur. De twee nieuwe programma's van Museum Boijmans Van Beuningen passen in deze ontwikkeling. Elvera van Leeuwen van Mixks ontwikkelde samen met het museum het programma Ongezien en de bijbehorende training voor museumdocenten. Zij lichtte Ongezien kort toe.

Samenwerking met de doelgroepen

Martine Wattel van Musea in gebaren werkte nauw samen met Boijmans bij de ontwikkeling van Ongehoord Boijmans. Zij vertelde tijdens de lancering over de totstandkoming van het museum en vroeg mensen uit het publiek naar hun eerste ervaring in een museum. Eén bezoeker herinnerde zich een bezoek aan het Stedelijk Museum Amsterdam en het kunstwerk ‘The Beanery’ van Kienholtz dat zij heel eng vond. Een ander ging als eerste naar Singer Laren en vond dat juist heel mooi. Martine zelf bezocht als scholier het Rijksmuseum met een rondleider die geen gebarentaal sprak. Het bezoek was daardoor teleurstellend en Martine dacht na over hoe het beter kon. Toen zij zelf als gids rondleidingen ging geven in Nederlandse Gebarentaal bij FOAM, ontdekte ze dat ze een rolmodel was voor dove kinderen die op bezoek kwamen. Deze kinderen zagen dat ook zij later in een museum zouden kunnen werken. Wat begon bij FOAM met drie rondleiders die gebarentaal beheersen is uitgegroeid tot een pool van twintig getrainde dove museumgidsen die in zestien musea rondleiden, waaronder Boijmans.

Simon Dogger is sinds acht jaar blind en denkt na over toegankelijkheid in musea voor mensen met een visuele beperking. Dat reikt verder dan een rondleiding; het gaat ook over voorzieningen en een logische routing. Simon ervoer museumbezoek als een activiteit die veel energie kostte terwijl het weinig voldoening bracht. Ongezien Boijmans brengt daar hopelijk verandering in. Tijdens de rondleiding wordt kunst beleefd met andere zintuigen dan het zicht. Zo luisteren deelnemers bijvoorbeeld naar muziek bij een schilderij van Wassily Kandinsky en voelen ‘tactiele reproducties’ tekeningen’ waarbij (delen van) een kunstwerk is weergegeven in licht opstaande, voelbare lijnen op papier, zodat contouren gevoeld kunnen worden. Ook worden voorwerpen die op een schilderij te zien zijn, gevoeld en soms geroken. Deelnemers aan de middag en aan eerdere pilotrondleidingen reageerden enthousiast: “Het was een inspirerende middag, Door deze rondleiding is mijn idee van museumbezoek positief veranderd. Goed dat jullie hier aandacht aan besteden.” En een andere bezoeker zei: “Door deze rondleiding kun je bijna de kunstwerken zien.”