Verschillende studies waaronder een ruiter en een musicerende engel

Auteur: Sarah Vowles

Dit dubbelzijdig betekende blad laat prachtig zien dat papier in Veronese’s atelier vaak om pragmatische redenen werd hergebruikt. In dit geval gaat het om een vel papier met boekingen uit de jaren 1560, 1561, 1562 en 1564, een blad dat Veronese ook als tekenpapier ter hand nam en waarop hij, in de hem zo kenmerkende dynamische stijl, experimenteerde met losse figuren en figuurgroepen. Op de recto zien we een aantal snelle opzetten voor een Madonna met kind, een graflegging, een musicerende engel en een ruiter. Vooral door die laatste voorstelling wist Richard Cocke op overtuigende wijze verbanden te leggen tussen delen van dit blad en Het martelaarschap van de heilige Joris (doorgaans gedateerd rond 1566), een werk dat Veronese voor het hoogaltaar van de San Giorgio in Braida in Verona schilderde.^[1] Het viel hem op dat deze ruiterfiguur, getekend in verkort perspectief, gelijkenis vertoont met de ruiter rechts in dat schilderij, en dat de poses van Maria en het Christuskind die Veronese langs de randen van het blad op verschillende manieren neerzette, steeds dichter in de buurt kwamen van die op het schilderij.

De huidige auteur merkt echter op dat de centrale groep op het blad - de Madonna met kind verheven op een voetstuk - ook erg doet denken aan de rangschikking van figuren in Veronese’s Madonna en kind met heiligen (de Pala Bonaldi) (afb.), daterend uit ongeveer 1562.^[2] Er is vooral een treffende gelijkenis met de figuur aan de rechterzijde van de sokkel. Met zijn gedraaide bovenlijf en linkerarm rustend op het voetstuk, lijkt hij bijzonder veel op de heilige Hiëronymus in het schilderij. Hoewel het hier om een herziening of een herbewerking van dat schilderij zou kunnen gaan, in plaats van een voorbereidende studie, is het ook goed mogelijk dat Veronese dit blad al als tekenpapier gebruikte terwijl het ook nog voor zijn boekhouding dienst deed.

Het blad is bijgesneden waardoor er op de verso een gedeelte van de inscriptie en een stuk van een kleine tekening mist. Het gaat hier waarschijnlijk om twee figuren die over elkaar heen zijn getekend, maar niet noodzakelijkerwijs iets met elkaar te maken hebben. De figuur aan de linkerkant is door de inkorting het meest gehavend geraakt. Deze zou iemand kunnen voorstellen die naar links leunt en zijn arm omhooghoudt. Mogelijk gaat het hier om een beul die wellicht ook aan Veronese’s schilderij Het martelaarschap van de heilige Joris te relateren is. De figuur aan de rechterkant, kijkend naar linksboven, lijkt voorover gebukt te zitten of te hurken. Hoewel vergelijkbare figuren ook in dat schilderij voorkomen, bijvoorbeeld de mannen die Joris ondersteunen of de heiligen die Maria en het Christuskind in de hemel omringen, is er geen reden om deze vluchtig op papier gezette tekeningen noch met dat schilderij, noch met enig ander werk van Veronese in verband te brengen. De gedateerde financiële verslagen op de keerzijde maken dat dit blad met zijn dynamische verzameling schetsen niettemin een belangrijk document is dat de datering van de Madonna en kind met heiligen in de Gallerie dell'Accademia in Venetië bevestigt en, belangrijker nog, de voorgestelde datering van Het martelaarschap van de heilige Joris ondersteunt.