Naakte man met stok in linkerhand en hoed met drie veren

Auteur: Albert Elen

Melli (2000) wees op de nauwe overeenkomst tussen de houding van onze naakte figuur, in een klassieke contrapposto, en die van de in een harnas gehulde Ostrogotische koning Totila op de voorgrond (links van de twee ruiters) in Gozzoli’s tekening De belegering van Perugia, nu in Florence.^[1]

De tekening op de verso kwam tevoorschijn toen het opzetvel omstreeks 1990-1995 tijdens conserveringswerkzaamheden werd verwijderd. Uit de afgesneden figuur aan de linkerzijde van de verso, valt af te leiden dat het waarschijnlijk gaat om een fragment van een groter blad dat naar het huidige formaat werd bijgesneden toen het tussen circa 1540 en 1574 in Giorgio Vasari's (1511-1574) Libro de’ Disegni werd gemonteerd.^[2] Degenhart/Schmitt (1968), die niet op de hoogte waren van de verborgen versotekening, wezen op de sporen van kaderlijnen langs de onderrand van dit blad en het bijbehorende blad MB 977, ook in Rotterdam, en op de kleine uitstulpingen (de hand en de stok), langs de anderszins rechte linker- en rechtermarges van het huidige blad, kenmerkend voor de manier waarop Vasari tekeningen in zijn albums monteerde. De twee bladen hebben ongeveer dezelfde afmetingen, de rode grondering is identiek en de tekeningen op de recto’s zijn in typologisch en stilistisch opzicht zeer verwant. De twee bladen behoorden echter niet tot hetzelfde grotere blad aangezien de preparatie van de verso’s niet overeenkomt: het ene heeft een dikke groene ondergrond (MB 977 verso), het andere een dunne rode laag (MB 976 verso) die identiek is aan die van de recto’s.

Beide tekeningen maakten deel uit van het legaat van Frans Boijmans en waren in de eerste catalogus uit 1852 opgenomen als door Rogier van der Weyden (1399/1400-1464). Dankzij die onjuiste vermelding overleefden ze de rampzalige brand van 1864, waarbij bijna alle tekeningen door niet-Nederlandse meesters verloren gingen.